کریپتوکارنسی چیست؟
کریپتوکارنسی یک ارز دیجیتال است و به‌عنوان وسیله‌ای برای مبادله طراحی شده است و از رمزگذاری برای محافظت از تراکنش‌های مالی استفاده می‌کند.
کریپتوکارنسی که در ایران با نام رمزارز یا ارز دیجیتال شناخته می‌شود، یک سیستم حاکمیتی غیرمتمرکز را پیاده کرده است؛ به‌‌عبارتی، ارزهای دیجیتال برخلاف پول دیجیتال متمرکز و موجود در سیستم‌های بانکی که تمامی اطلاعات و دستورالعمل‌هایش توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود، سیستم حاکمیتی غیرمتمرکز دارند و اطلاعات در یک شبکه توزیع شده در گردش هستند و با تکنولوژی بلاکچین این امکان را به وجود می‌آورند که مستقل از دولت‌ها وجود داشته باشند.
بلاکچین چیست ؟
در گذشته و پیش از اینکه کسب و کارها دیجیتالیزه شوند، در فروشگاه‌ها دفترکل‌هایی وجود داشت که تمامی اطلاعات در آن ثبت می‌شد. حال فرض کنید این دفترکل برای تمامی تراکنش‌های یک شبکه تعبیه شود و در عین حال بین تمامی افرادی که از این شبکه استفاده می‌کنند به اشتراک گذاشته شود و هر تراکنشی که هر شخصی انجام می‌دهد، در تمام نسخه‌های به اشتراک گذاشته شده بارگذاری گردد؛ این فرآیند، تعریف فناوری دفترکل توزیع شده است که در زنجیره‌ای از بلوک‌ها به‌صورت رمزگذاری شده، تمامی تغییرات و اطلاعات ذخیره می‌شوند. این تکنولوژی، بلاکچین نام گرفته است.
به بیانی دیگر، تکنولوژی بلاکچین یک پایگاه داده با مکانیزم پیشرفته است و این امکان را فراهم می‌کند که اطلاعات به‌صورت شفاف در زنجیره‌ای از بلوک‌ها در شبکه به اشتراک گذاشته شوند. در این سیستم، اطلاعات قابل حذف و یا تغییر نیستند و فقط امکان وارد کردن اطلاعات وجود دارد. تمامی اطلاعات نیز برای ثبت شدن، ابتدا توسط مکانیزم اجماع شبکه (یعنی توسط اکثریت تأییدکننده‌های حاضر در شبکه مورد قبول قرار گیرد) باید تأیید شوند که در نتیجه، موجب امنیت بالای شبکه می‌شود.
تکنولوژی بلاکچین را می‌توانیم برای ایجاد یک دفترکل غیرقابل تغییر، ایمن، با سرعت محاسبات بالا و غیرمتمرکز که در آن تمامی سفارش‌ها، پرداخت‌ها، حساب‌ها و سایر تراکنش‌ها قابل مشاهده و پیگیری هستند، به کار گیریم.
فناوری بلاکچین برای اولین بار در سال 1991 توسط استوارت هابر و دبلیو اسکات استورنتتا، دو محققی که می‌خواستند سیستمی را پیاده‌سازی کنند که در آن اسناد قابل دستکاری نباشد، مطرح شد و تقریباً دو دهه بعد در هنگام پیدایش ارزهای دیجیتال، نقش خود را ایفا نمود. این تکنولوژی بیشتر به دلیل نقش حیاتی خود در سیستم‌های ارزهای دیجیتال برای ثبت تراکنش‌های امن و غیرمتمرکز شناخته می‌شود، اما بلاکچین‌ها به استفاده از ارزهای دیجیتال محدود نمی‌شوند.
بلاکچین‌ها را می‌توان برای غیرقابل تغییر کردن اطلاعات در هر صنعتی مورد استفاده قرار داد؛ به‌عنوان مثال در صنایع مالی (Singapore Exchange Limited)، در صنعت سرگرمی (Sony Music Entertainment Japan)، در صنعت بازار خرده‌فروشی(amazon) و… مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه، به‌صورت موردی در این خصوص بحث خواهیم کرد.
بیت کوین چیست؟
بیت کوین توسط شخصی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو در ژانویه 2009 راه‌اندازی شد و بلاکچین، اولین کاربرد خود را در دنیای واقعی به نمایش گذاشت.
پروتکل بیت کوین بر روی یک بلاکچین ساخته شده است. ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، در یک مقاله تحقیقاتی درمورد معرفی ارز دیجیتال، از آن به‌عنوان «سیستم نقدی الکترونیکی جدید که کاملاً همتا به همتا و بدون شخص ثالث قابل تبادل بوده در عین اینکه بسیار ایمن است» یاد کرد.
نکته کلیدی این است که بیت کوین از بلاکچین به‌عنوان وسیله‌ای برای ثبت شفاف دفترکل پرداخت‌ها یا سایر تراکنش‌ها بین طرفین استفاده می‌کند. در هر شبکه بلاکچین، شرکت‌کننده‌ها به‌عنوان گره‌هایی در شبکه شناخته می‌شوند و وظیفه تأیید اطلاعات را به عهده دارند. در شبکه بیت کوین، این وظیفه بر عهده ماینرها است که مکانیزم اجماع را پیاده‌سازی کنند.
«ماینرهای بیت کوین» افراد و سازمان‌های مستقلی هستند که با استفاده از فناوری و دستگاه‌هایی با قابلیت پردازش بالا، نقش گره‌ها جهت تأیید اطلاعات را ایفا می‌کنند. ماینرها علاوه بر کارمزد تراکنش‌های پرداخت شده در بیت کوین، با بیت کوین‌های جدید که از قبل توسط خالق شبکه تعبیه شده پاداش می‌گیرند تا انگیزه خود را جهت ایفای نقش در شبکه حفظ کنند.
کاربردهای ارزهای دیجیتال و بلاکچین‌ها
سرمایه‌گذاری
شناخته‌شده‌ترین کاربرد ارزهای دیجیتال برای ما، یک نوع از سرمایه‌گذاری است. بازار ارزهای دیجیتال پرنوسان بوده و از نگاه سرمایه‌گذاران، در گروه پرریسک با سود بالا (High Risk – High Reward) قرار دارد. جایگاه ارزهای دیجیتال در میان بازارهای ریسکی جهان در حال پررنگ شدن می‌باشد و به‌صورت فرمی از سرمایه‌گذاری مورد قبول سرمایه‌گذاران واقع شده است.
«در میان ارزهای دیجیتال، بیت کوین به‌عنوان قدیمی‌ترین ارز دیجیتال، بسیار شناخته‌شده بوده و در بین سرمایه‌گذاران محبوبیت بالایی دارد.»
در بازار ارز دیجیتال، ارزهایی خلق شده‌اند که دارای ارزش ثابتی هستند و به آن‌ها استیبل کوین می‌گویند و سایر ارزها را می‌توان به وسیله استیبل کوین‌ها معامله کرد. یکی از شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین‌ها، تتر (USDT) می‌باشد که در شبکه ترون قرار دارد و معادل یک دلار است. ارزهایی مانند بیت کوین، اتریوم، تتر و… درصد عمده‌‌ای از سبد سرمایه‌گذاران سازمانی را تشکیل می‌دهند.
حفظ ارزش دارایی‌ها
ارزهای دیجیتال به‌واسطه ویژگی ضدتورمی بودن خود در زمان بحران‌های مالی، می‌توانند از ارزش دارایی‌های یک سرمایه‌دار محافظت کنند و همچنین به دلیل مستقل بودن از دولت‌ها، دسترسی آسان در تمام نقاط جهان از پول سنتی فیات ایمن‌تر می‌باشند. برای روشن‌تر شدن این موضوع، بحران‌های مالی در کشور‌های مختلف را با یکدیگر مرور می‌کنیم:
- بحران اقتصادی ترکیه (ترکیه): سال‌های 2001-2000
- رکود اقتصادی اوایل دهه 2000 (اتحادیه اروپا و ایالات متحده): سال 2000
- رکود بزرگ آرژانتین (آرژانتین): سال‌های 2000-1998
- بحران مالی ایسلند (ایسلند): سال‌های 2011-2008
- بحران بزرگ مالی (جهانی): سال‌های 2008-2007 (مقدمه انتشار بیت کوین)
- بحران بدهی اروپا: سال 2010
- بحران مالی روسیه: سال‌های 2017-2014
- بحران بدهی دولت یونان: سال‌های 2018-2010
- بحران ارز و بدهی ترکیه: سال 2018 تا کنون
و همچنین در کشور خودمان نیز تورم افسارگسیخته‌ای را تجربه کرده‌ایم که درک خاصیت ضدتورمی این نوع دارایی را آسان می‌نماید.
نقل و انتقال دارایی یا ارزش
ارز دیجیتال به‌عنوان یکی از روش‌های انتقال ارزش استفاده می‌شود. از کریپتوکارنسی می‌توان برای انتقال پول در سراسر جهان با سرعت بالا و هزینه اندک استفاده کرد. علاوه بر این، به دلیل غیرمتمرکز بودن، این سیستم مالی جدا از قوانین مالی دولت‌ها عمل کرده و برای کسانی که بدون واسطه قرار دادن بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی نیاز به انتقال پول دارند، گزینه بسیار ایمن و جذابی می‌باشد.
«ارزهای دیجیتال در انتقال پول در حجم بالا و حجم پایین با حفظ امنیت دارایی‌ها، موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌های سرمایه‌گذاران می‌شوند.» به‌عنوان مثال، در این زمینه شرکت‌هایی مانند circle و آلگورند، با ارز دیجیتال algo به بانک‌ها و مؤسسه‌ها در نقل و انتقال پول با حجم‌های بالا، کمک می‌کنند.
خرید آنلاین
یکی از معمول‌ترین و رایج‌ترین راه استفاده از ارزهای دیجیتال، خریدهای آنلاین می‌باشد. تعداد فروشندگان آنلاینی که ارز دیجیتال را برای محصولات خود قبول می‌کنند، روزبهروز در حال افزایش است؛ در این میان، نام شرکت‌های بزرگی را نیز می‌توانیم بیابیم، مانند overstock.com, newegg و در دوره‌ای نیز شرکت تسلا برای فروش خودروهای خود، ارز دوج کوین را پذیرا بود.
پرداخت برای خدمات
از ارز دیجیتال برای پرداخت خدمات هم می‌توان استفاده کرد و شامل طیف وسیعی از خدمات می‌شود؛ از جمله پرداخت هاستینگ و دامنه سایت‌ها، دوره‌های آموزشی آنلاین، سایت‌های دوست‌یابی، پرداخت برای vpnها و…
قراردهای هوشمند
قرداد‌های هوشمند مانند قرداد‌های معمولی هستند با این تفاوت که در فناوری بلاکچین اجرا شده و به دلیل حذف واسطه‌ها، سطوحی از دسترسی و مسئولیت‌ها را برای طرفین قرارداد فراهم می‌کنند که در سیستم‌های سنتی امکان‌پذیر نیست. این امر موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه کسب و کارها می‌شود و در عین حال، از رعایت شدن تمامی موارد موجود در قرارداد از جانب طرفین نیز اطمینان حاصل می‌گردد.
قراردادهای مبتنی بر بلاکچین، با ارائه مزایای خود در بخش‌هایی مانند دولت، بهداشت، درمان، صنعت املاک و مستغلات، روزبهروز محبوب‌تر می‌شوند. شرکت‌هایی مانند گوگل، brustiq در زمینه پزشکی، propy inc در صنعت املاک و… از قراردهای هوشمند جهت بهبود عملکرد خود بهره می‌برند.
اینترنت اشیا: (IOT)
اینترنت اشیا یعنی ارتباط حسگرها و دستگاه‌ها با شبکه اینترنت که از طریق این ارتباط و تعامل بین لوازم متصل به شبکه و کاربران دارای دسترسی مجاز به این شبکه، امکان دیدن و کنترل لوازم متصل به شبکه برای کاربران فراهم می‌شود.
از دیدگاه منطقی، اینترنت اشیا، انفجار بعدی در دنیای بلاکچین است. در دنیای امروز با پیشرفت تکنولوژی، اینترنت اشيا رواج بسیاری پیدا کرده و هم‌زمان نیز نگرانی‌هایی را در پی دارد. اینترنت اشیا در واقع امکان برنامه‌ریزی و کنترل وسایل الکترونیکی را به‌صورت آنلاین فراهم می‌کند و بدین معناست که موقعیت‌های بسیاری در پیش روی هکرها برای سرقت اطلاعات قرار داده می‌شود.
اینترنت اشیا مبتنی بر بلاکچین، با استفاده از خواص شفافیت و تغییرناپذیری و غیرقابل دستکاری بودن، سطح بالاتری از امنیت را در هوشمندسازی دستگاه‌ها فراهم می‌کند. شرکت‌هایی مانند Helium, Xage Security, HYPR و… در زمینه اینترنت اشیا از بلاکچین بهره می‌برند.
امنیت اطلاعات
بر اساس گزارش سایت AARP، آمریکایی‌ها در حدود 8.8 میلیارد دلار به دلیل کلاهبرداری‌های سرمایه‌گذاری و سرقت اطلاعات در سال 2022 ضرر کرده‌اند. کلاهبرداری در این مقیاس می‌تواند از طریق هرچیزی و هر منبعی رخ دهد؛ از اسناد جعلی گرفته تا هک کردن پرونده‌های شخصی.
با نگه‌‌داری شماره‌های بیمه‌های اجتماعی، گواهی تولد، تاریخ تولد و سایر اطلاعات حساس در یک دفترکل غیرمتمرکز در بلاکچین، دولت می‌تواند باعث کاهش شدید آمار سرقت هویت و اطلاعات شود.شرکت‌هایی گوناگونی در این زمینه از بلاکچین بهره می‌برند، مانند: Civic, Evernym, Inc., Ligero, Ocular.
بهداشت و درمان
همان طور که پیش‌تر گفته شد، بلاکچین، موجب بهبود دسترسی به اطلاعات در بین ذی‌نفعان شده و ساده‌سازی فرآیندهای کسب و کار را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. یک سیستم پیشرفته برای جمع‌آوری و به اشتراک‌گذاری اطلاعات خصوصی در زمینه بهداشت، درمان و مراقبت‌های بهداشتی، می‌تواند دقیقاً همان چیزی باشد که پزشک دستور داده است تا وضعیت هر شخص به‌طور کامل رصد شود تا اطمینان حاصل گردد که قبل از وقوع هر نوع عارضه‌ای، اقدامات لازم انجام شود. این فرایند می‌تواند هزینه‌های گزاف درمانی و بهداشتی را به مقدار چشمگیری کاهش دهد.
از شرکت‌های فعال در حوزه بهداشت و درمان که از فناوری بلاکچین بهره می‌برند، می‌توان به Chronicled, MEDICALCHAIN, Nebula Genomics, Patientory و WholeCare اشاره کرد.
مدیریت زنجیره تأمین
تولیدکنندگان، خرده‌فروشان و مصرف‌کنندگان، همگی علاقه‌مند به ردیابی زنجیره‌های تأمین از منابع اصلی تا سبد خرید مصرف‌کننده هستند. بلاکچین‌ها می‌توانند نقش اساسی در ردیابی کالاها در طول مسیر طولانی از تولید تا استفاده را داشته باشند؛ از تأیید اینکه غذاها فاقد آلاینده‌های غیرآلی هستند تا اطمینان حاصل کردن از پرداخت هزینه‌های واردات به‌طور مناسب در مرزهای ملی و… . در واقع، خرده‌فروشی Walmart در حال حاضر از یک بلاکچین برای ردیابی زنجیره تأمین غذاهایی که در فروشگاه‌هایش عرضه می‌شود، استفاده می‌کند.
صنعت بازی
فناوری بلاکچین می‌تواند به‌عنوان پایه‌ای برای خریدهای درون بازی، ارتقا، سفارشی‌سازی و سایر ویژگی‌ها عمل کند. همچنین، می‌تواند به‌عنوان توکن‌های غیرقابل تعویض(NFT) مبتنی بر بلاکچین پیاده‌سازی شود. چندین شرکت از فناوری بلاکچین برای ایجاد نسخه‌های اولیه دنیای بازی‌های متاورس استفاده می‌کنند، مانند sandboxو decentraland.
رسانه و صنعت سرگرمی
توزیع دیجیتالی موسیقی، فیلم و سایر آثار هنری در سایت‌ها برای کاربران راحت است، اما هنرمندان و شرکت‌های انتشاراتی از دزدی گسترده آثار و عدم رعایت حق کپی‌رایت شکایت دارند. توزیع مبتنی بر بلاکچین می‌تواند هر کپی از یک فایل رسانه‌ای دیجیتال را منحصربه‌فرد کند و مکانیزمی مناسب برای بینندگان فراهم نماید تا پرداخت‌های خرد را مستقیماً به سازندگان یا شرکت‌های ناشر انجام دهند و تمامی واسطه‌ها حذف شوند.
هنرمندان، نوازندگان و تیم‌های ورزشی، جز اولین کسانی بودند که پتانسیل NFTها را برای افزایش تعامل با طرفداران تشخیص دادند. تعداد فزاینده‌ای از پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین، به طرفداران این امکان را می‌دهد که NFTهای کلکسیونی را خریداری کنند و از تیم یا هنرمند محبوب خود پشتیبانی نمایند. در عین حال، به طرفداران حق انتخاب آهنگ یا انتخاب صندلی‌های ویژه در رویدادها را می‌دهد.
جمع‌بندی و نگاهی اجمالی به کاربردهای ارز دیجیتال
تکنولوژی با سرعت در حال پیشرفت است و روزبهروز بر کاربردهای ارزهای دیجیتال و بلاکچین افزوده می‌شود. شاید برخی گمان کنند که این صنعت باعث از بین رفتن برخی مشاغل سنتی خواهد شد؛ این نوع نگاه به صنعت بلاکچین می‌تواند اشتباه باشد؛ زیرا ارز دیجیتال به دلیل شفافیت بالایی که دارد، با فساد مبارزه می‌کند و در عین حفظ حریم شخصی و اطلاعات افراد، با حذف واسطه‌ها، موجب توزیع ثروت و قدرت بین افراد عادی در جامعه می‌شود.
«در حالی که بیشتر فناوری‌ها تمایل دارند کارگرانی که کارهای ساده انجام می‌دهند را با اتوماتیک‌سازی سیستم‌ها از کار برکنار کنند، بلاکچین با سیستم غیرمتمرکز خود تکنولوژی را در جامعه به‌صورت عادلانه توزیع می‌کند. بلاکچین به‌جای اینکه راننده تاکسی را بیکار کند، اوبر (یک شرکت تاکسیرانی) را بیکار می‌کند و به رانندگان تاکسی اجازه می‌دهد مستقیماً با مشتریان تعامل کنند.»
ویتالیک بوترین خالق اتریوم
تکنولوژی بلاکچین و ارز دیجیتال، به‌خاطر فناوری منحصربه‌فرد خود می‌توانند در صنایع مختلف به کار گرفته شوند.
