آنچه خواهید خواند:
امور مالی غیر متمرکز یا DeFi، دنیای بلاکچین را به‌صورت فراگیر متحول کرده و در حال پیاده‌سازی چشم‌انداز مالی سنتی با تعریف مجدد در بلاکچین است. هسته‌ی اصلی بسیاری از پروژه‌های DeFi، انتشار توکن‌ها است که اغلب توسط مکانیسم‌های پیچیده اداره می‌شود. در این مقاله، به بررسی ۹ پروژه‌ی موفق در حوزه‌ی DeFi خواهیم پرداخت و همچنین به کاربردهای انواع توکن، رویکردهای انتشار آن‌ها و تأثیری که بر صنعت ارزهای دیجیتال دارند، خواهیم پرداخت.
انواع توکن‌های DeFi
انتشار توکن‌های DeFi به فرآیند ایجاد و توزیع توکن‌ها در پلتفرم‌های مالی غیر متمرکز (DeFi) اشاره دارد. این توکن‌ها اغلب برای اهداف مختلفی مانند حاکمیت، پاداش، وثیقه و تأمین نقدینگی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتشار توکن‌ها نقش مهمی در تشویق افراد در مشارکت، تضمین امنیت شبکه و همسو کردن منافع ذی‌نفعان در اکوسیستم DeFi ایفا می‌کند.
انواع توکن‌های دیفای در حالت کلی به شرح زیر می‌باشند:
توکن‌های حکومتی: توکن‌های حکومتی به دارندگان حق مشارکت در فرآیندهای تصمیم‌گیری یک پلتفرم DeFi را می‌دهند. دارندگان توکن می‌توانند تغییرات پروتکل از جمله ارتقاء، تنظیمات پارامتر یا افزودن ویژگی‌های جدید را پیشنهاد داده و به آن رأی دهند.
توکن‌های پاداش: این توکن‌ها برای تشویق کاربران به شرکت در فعالیت‌های مختلف در پلتفرم DeFi استفاده می‌شوند. نمونه‌های رایج آن‌ها عبارت‌اند از: کشت سود (yield farming)، تأمین نقدینگی و سهامداری (staking). در واقع، کاربران برای مشارکت خود جوایزی را در قالب توکن‌های پاداش دریافت می‌کنند.
توکن‌های وثیقه: در برخی از پلتفرم‌های DeFi، کاربران باید توکن‌ها را قفل یا وثیقه کنند تا دارایی‌های مصنوعی، استیبل کوین‌ها یا موقعیت‌های معاملاتی دارای اهرم ایجاد کنند. توکن‌های وثیقه‌ی امنیت و ثبات پلتفرم را تضمین می‌کنند.
توکن‌های نقدینگی: توکن‌های نقدینگی برای کاربرانی صادر می‌شوند که نقدینگی را در اختیار صرافی‌های غیر متمرکز و بازارسازان خودکار (AMM) قرار می‌دهند. این توکن‌ها مالکیت کاربران بر استخر نقدینگی و سهم آن‌ها از کارمزدهای ایجاد شده را نشان می‌دهند.
توکن‌های ابزار (Utility): این توکن‌ها دارای موارد استفاده‌ی مختلفی در یک پلتفرم DeFi هستند، مانند پرداخت هزینه‌ی تراکنش، دسترسی به ویژگی‌های برتر یا مشارکت در خدمات خاص.
مکانیسم‌های انتشار توکن در Defi
استخراج نقدینگی: استخراج نقدینگی که به‌عنوان کشت سود (yield farming) نیز شناخته می‌شود، یک مکانیسم محبوب برای انتشار توکن است. کاربران نقدینگی را به صرافی‌های غیر متمرکز یا پلتفرم ها وام می‌دهند و توکن‌های جدید ایجاد شده را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این رویکرد، کاربران را تشویق می‌کند تا دارایی‌های خود را به پلتفرم عرضه نمایند.
سهامداری (staking): استیک کردن شامل قفل کردن توکن‌ها در یک قرارداد هوشمند برای پشتیبانی از عملیات شبکه است. در ازای آن، سهامداران جوایزی را در قالب توکن‌های اضافی دریافت می‌کنند. Staking کاربران را به ایمن‌سازی و مشارکت در شبکه تشویق می‌کند.
ایردراپها (Airdrops): ایردراپ به معنی توزیع رایگان توکن‌ها برای کاربران خاص است. این توکن‌ها را می‌توان بین کاربران اولیه، دارندگان توکن موجود یا شرکت‌‌کنندگانی که معیارهای خاصی را برآورده می‌کنند، توزیع کرد. Airdropها می‌توانند به پذیرش شبکه و ایجاد جامعه کمک کنند.
مزایده‌ی بدهی (Debt Auctions): برخی از پلتفرم‌های DeFi از حراج بدهی برای انتشار توکن‌های جدید استفاده می‌کنند. در این حراج‌ها، توکن‌های تازه ضرب‌شده برای پوشش بدهی سیستم فروخته می‌شوند و ثبات و پایداری پلتفرم را تضمین می‌کنند.
مکانیسم‌های اثبات کار و اثبات سهام (POW – POS): در پروژه‌های DeFi مبتنی بر اثبات کار و اثبات سهام، توکن‌ها اغلب به‌عنوان پاداش بلوک برای استخراج‌کنندگان یا اعتبارسنجی‌هایی که شبکه را ایمن می‌کنند، منتشر می‌شوند. PoW و PoS مکانیسم‌های توافقی هستند که در شبکه‌های بلاکچین مانند بیت کوین و اتریوم استفاده می‌شوند.
عوامل مؤثر بر انتشار توکن
چندین عامل بر مدل انتشار توکن در یک پروژه‌ی DeFi تأثیر می‌گذارد:
اهداف پروژه: اهداف پروژه و موارد استفاده برای توکن، عوامل مهمی هستند. توکن‌ها را می‌توان برای حاکمیت در شبکه، پاداش، وثیقه یا اهداف سودمند طراحی کرد.
تعامل با جامعه: پلتفرم‌های DeFi اغلب مشارکت جامعه را در اولویت قرار می‌دهند. تشویق کاربران برای مشارکت در حاکمیت یا تأمین نقدینگی از طریق پاداش‌های رمزارز، به ایجاد یک جامعه‌ی قوی کمک می‌کند.
امنیت و ثبات: برخی پروژه‌ها از مکانیسم‌هایی مانند مزایده‌ی بدهی و سهام برای حفظ امنیت و ثبات پلتفرم استفاده می‌کنند. این مکانیسم‌ها تضمین می‌کنند که سیستم سالم (یکی از اصلی‌ترین موارد تضمین بازپرداخت بدهی‌ها می‌باشد) باقی می‌ماند و همان‌طور که در نظر گرفته شده است عمل می‌کند.
توزیع عادلانه: اطمینان از توزیع عادلانه‌ی توکن‌ها ضروری است. Airdrops یا استخراج نقدینگی، اغلب برای توزیع گسترده‌ی توکن‌ها و اجتناب از تمرکز استفاده می‌شود.
مدل اقتصادی: مدل اقتصادی پلتفرم، شامل نرخ تورم، زمان‌بندی انتشار و تنظیم عرضه برای حفظ تقاضا، بر ارزش و جذابیت توکن برای کاربران و سرمایه گذاران تأثیر می‌گذارد.
ارتقاء پلتفرم: مکانیسم انتشار توکن ممکن است در طول زمان با تکامل پلتفرم تغییر کند. ارتقاء یا تغییر در پروتکل DeFi می‌تواند منجر به تغییر در توکنومیک شود.
معرفی ۹ پروژه‌ی موفق در حوزه‌ی Defi
1- پروژه‌ی Compound با توکن (COMP)
پروژه‌ی Compound یک پروتکل وام‌دهی و استقراضی است که در فضای DeFi پیشگام بوده است. توکن COMP برای کنترل فرایند تصمیم‌گیری پلتفرم استفاده می‌شود و به دارندگان آن اجازه می‌دهد تا تغییرات را پیشنهاد داده و برای تصمیم‌گیری اعمال آن‌ها رأی دهند. این رویکرد موجب مشارکت بیشتر و جذب کاربران می‌شود و تضمین می‌کند که پلتفرم به شیوه‌ای غیر متمرکز و جامعه‌محور تکامل می‌یابد. مدل انتشار توکن منحصربهفرد است و روزانه 4229 عدد توکن COMP بین کاربران توزیع می‌شود. این رویکرد، مشوق مشارکت کاربر و مشارکت فعال در فرآیند حاکمیت است.
2- پروژه‌ی Uniswap با توکن (UNI)
Uniswap یک صرافی غیر متمرکز است که تأمین نقدینگی را از طریق بازارسازان خودکار (AMM) معرفی می‌کند. توکن‌های UNI از طریق ایردراپ بین کاربران سابق پلتفرم توزیع شدند و توزیع گسترده را تضمین کردند. Uniswap همچنین از یک مدل حاکمیتی استفاده می‌کند که در آن دارندگان توکن UNIمی‌توانند درمورد پیشنهادات برای ارتقاء پروتکل رأی دهند. این مدل در تعامل با جامعه و همسوسازی منافع موفق بوده است.
3- پروژه‌ی Aave با توکن (AAVE)
Aave یک پروتکل وام‌دهی و استقراضی می‌باشد که به دلیل رویکرد نوآورانه‌اش در انتشار توکن، شناخته شده است. پروژه‌ی Aave توکن‌های AAVE را بین کاربران فعال، وام‌گیرندگان و وام‌دهندگان توزیع می‌کند و انگیزه‌هایی برای مشارکت ایجاد می‌نماید.
توکنومیک‌ها همچنین شامل مؤلفه‌های سهامداری و حاکمیت هستند که مشوق مشارکت بلندمدت می‌باشند.
4- پروژه‌ی Synthetix با توکن (SNX)
سینتتیکس یک پلتفرم صدور دارایی مصنوعی است که از رمزارز SNX برای وثیقه استفاده می‌کند. جنبه‌ی منحصربهفرد انتشار توکن Synthetix، مفهوم “چک کردن و ضرب کردن” است. کاربران SNX را به اشتراک می‌گذارند تا دارایی‌های مصنوعی را تولید کنند و سپس کارمزد و پاداش دریافت نمایند. این رویکرد، منافع کاربران را همسو می‌کند و نقدینگی را در اختیار پلتفرم قرار می‌دهد.
5- پروژه‌ی MakerDAO با توکن (MKR)
MakerDAO اولین استیبل کوین غیر متمرکز با نام Dai را معرفی کرد. توکن‌های MKR برای اداره‌ی سیستم Maker استفاده می‌شوند. رویکرد انتشار، شامل حراج بدهی است که در آن توکن‌های MKR تازه ضرب شده برای پوشش بدهی سیستم فروخته می‌شوند. این مکانیسم پویا، ثبات استیبل کوین Dai و سیستم میکر را به‌طور کلی تضمین می‌کند.
6- پروژه‌ی Yearn.Finance با توکن (YFI)
توکن YFI برای حاکمیت و مدیریت پروتکل استفاده می‌شود. توکن‌های YFI در ابتدا از طریق استخراج نقدینگی توزیع می‌شدند و به کاربران این امکان را می‌دادند تا با ارائه نقدینگی به پروژه‌های مختلف دیفای، توکن YFI کسب کنند. این رویکرد نوآورانه توجه بسیاری را به پروژه‌ی Yearn.Finance و اکوسیستم آن جلب کرد.
7- پروژه‌ی SushiSwap با توکن (SUSHI)
SushiSwap یک صرافی غیر متمرکز است که از پروژه‌ی Uniswap جدا شده و توکن خود با نام SUSHI را معرفی کرد. توکن SUSHI برای تقویت نقدینگی، به‌عنوان پاداش بین ارائه‌دهندگان نقدینگی توزیع شد. مهاجرت SushiSwap به یک مدل حکومتی تحت رهبری جامعه‌ی آن، مشروعیت و مقبولیت پروژه را تقویت نمود.
8- پروژه‌ی Balancer با توکن (BAL)
Balancer یک مدیر پورتفولیو خودکار و صرافی غیر متمرکز است. توکن‌های BAL بین ارائه‌دهندگان نقدینگی توزیع می‌شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند تا با عرضه‌ی نقدینگی به استخرهای Balancer پاداش کسب کنند. مدل Balancer مشارکت فعال در تأمین نقدینگی را تشویق می‌کند و عمق نقدینگی پلتفرم را تضمین می‌نماید.
9- پروژه‌ی Curve Finance با توکن (CRV)
کرو فاینانس به‌‌خاطر فراهم کردن استخرهای معاملاتی با استیبل کوین‌هایی که لغزش (slippage) کمی دارند، شناخته شده است. توکن‌های CRV برای تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی و پروتکلی استفاده می‌شوند. توکن‌ها از طریق استخراج نقدینگی و با پاداش دادن به کاربران اولیه توزیع شدند. این امر باعث تشویق کاربران به تأمین نقدینگی و تعامل با این پلتفرم شد.
جمع‌بندی
پروژه‌های موفق DeFi نشان داده‌اند که توکنومیک‌های نوآورانه می‌توانند انگیزه‌ی تعامل کاربر، ارتقاء نقدینگی و حفظ حاکمیت غیر متمرکز را فراهم کنند. بخش DeFi به‌سرعت به تکامل خود ادامه می‌دهد. با نوآوری و بلوغ پروژه‌های دیفای، نحوه‌ی توزیع توکن‌ها یک جنبه‌ی مهم باقی خواهد ماند و موفقیت و پایداری این پلتفرم‌ها را شکل می‌دهد. انتشار توکن‌ها در حوزه‌ی DeFi، یک جزء اساسی از اکوسیستم‌های مالی غیر متمرکز است. این مدل‌های توزیع موجب انگیزه دادن به کاربران شده و به ایمن‌سازی شبکه و تسهیل حاکمیت در پلتفرم کمک می‌کند. مدل انتشار توکن جنبه‌ی مهمی از پروژه‌های DeFi است و نیاز به طراحی دقیق برای دستیابی به اهداف پروژه با حفظ عدالت و ثبات دارد.
