سوئیفت (SWIFT) چیست؟ خدمات بانکداری سوئیفت و مقایسه آن بلاکچین (Blockchain)
آنچه خواهید خواند:
سیستم بانکداری سوئیفت (swift)، یک سازمان غیرانتفاعی است که زیرساخت ارتباطات بین بانکی را در سراسر جهان فراهم میکند. پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ میلادی و با اختراع ترانزیستورها، مقدمات شروع انقلاب صنعتی سوم ایجاد شد. اختراع انواع رایانهها، شروعکننده عصر دیجیتال بود و سیستمهای مالی نیز با تعریف پول دیجیتال نقش عمدهای در تحول جهان ایفا نمودند.
سویفت در سال ۱۹۷۳ میلادی تأسیس شد و اندکی بعد با فراگیر شدن استفاده از کامپیوترها، اینترنت و اتوماسیون اداری در سال ۱۹۸۰ میلادی، انقلاب صنعتی سوم اوج گرفت. حال که در آستانه انقلاب صنعتی دیگری در جهان هستیم و فناوریهای نوین در حال ادغام شدن با زندگی روزمره ما هستند، میتوانیم متحول شدن نظام سرمایهداری نوین را نیز متصور شویم.
سوئیفت، زیرساختهای مهم پرداخت و پیامرسانی را فراهم میکند که به دلیل کندی و هزینهبر بودن، مورد انتقاد قرار گرفته است. بلاکچین یکی از این فناوریها است که با به کار گرفته شدن در سیستمهای بانکداری، میتواند موجب بالا رفتن امنیت، دقت، سرعت و کاهش هزینهها شود. در این مقاله، ابتدا به شرح سیستم بانکداری سوئیفت میپردازیم و در ادامه، پتانسیل بالای بلاکچین در این سیستم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
سیستم بانکی سوئیفت چیست؟
سیستم بانکی سوئیفت، انجمن ارتباطات مالی بین بانکی جهانی است که اکثر نقلوانتقالات بینالمللی پول و امنیت آن را تأمین میکند. سوئیفت یک شبکه پیامرسانی گسترده است که توسط مؤسسات مالی برای ارسال و دریافت سریع، دقیق و ایمن اطلاعات، مانند دستورالعملهای انتقال پول، استفاده میشود.
مؤسسات مالی از SWIFT برای انتقال ایمن اطلاعات و دستورالعملها از طریق یک سیستم با کد استاندارد استفاده میکنند. اگرچه سوئیفت برای زیرساختهای مالی جهانی بسیار مهم است، اما یک مؤسسه مالی نیست. سوئیفت، داراییها را نگهداری یا انتقال نمیدهد، اما ارتباط ایمن و کارآمد بین مؤسسات عضو را تسهیل میکند. بیش از 11000 مؤسسه جهانی عضو سوئیفت در نوامبر 2022، بهطور متوسط روزانه 44.8 میلیون پیام از طریق این شبکه ارسال کردند.SWIFT به هر سازمان مالی یک کد منحصربهفرد با 8 یا 11 کاراکتر اختصاص میدهد که بهعنوان کد شناسه بانک یا BIC شناخته میشود.
ساختار این کد ۱۱ کاراکتری بهصورت زیر است:
- چهار کاراکتر اول: کد مؤسسه
- دو کاراکتر بعدی: کد کشور
- دو کاراکتر بعدی: مکان/کد شهر
- سه کاراکتر آخر: اختیاری است، اما سازمانها از آنها برای تخصیص کدها به شاخههای جداگانه استفاده میکنند.
به یاد داشته باشید که سوئیفت، فقط یک سیستم پیامرسانی است و هیچگونه وجوه یا اوراق بهاداری نگهداری نمیکند و حسابهای مشتریان را مدیریت نمینماید.
نحوه ارسال پول با سوئیفت
ممکن است لازم باشد با SWIFT برای خانواده و دوستان خود در خارج از کشور پول بفرستید، شهریه بپردازید یا خدمات یا کالاهای دیگر را دریافت کنید. بهطور کلی، ارسال پول با سوئیفت، همانند ارسال حواله است که در این قسمت بهصورت خلاصه موارد موردنیاز را بررسی میکنیم.
ابتدا باید اطلاعات زیر را جمعآوری کنید:
- نام بانک گیرنده، آدرس و کشور، کد مسیریابی.
- نام کامل قانونی، آدرس فعلی و شماره حساب گیرنده.
- کد سوئیفت حساب بانکی.
- شناسه صادر شده توسط دولت شما.
- هدف از ارسال وجوه.
- هر مدرک یا اطلاعات دیگری که بانک شما برای ارسال وجه نیاز دارد.
- برای درخواست خط انتقال بینالمللی، به بانک خود بروید یا وارد سیستم بانک خود شوید.
- تمام هزینهها و محدودیتهای مربوط به ارسال پول نقد به خارج از کشور را از بانک سؤال کنید.
- ممکن است از شما اطلاعاتی درخواست شود مانند کشوری که به آن ارسال میکنید، ارزی که میخواهید ارسال کنید و اطلاعاتی که پیشتر به آنها اشاره کردیم.
در حالت کلی، با انجام مراحل فوق میتوانید پول را از بانک از طریق SWIFT ارسال کنید. اگر قصد دریافت پول از طریق سوئیفت را دارید، باید شماره سوئیفت بانک خود را برای شخصی که برای شما پول میفرستد ارسال کنید. شمارههای سوئیفت ممکن است براساس اینکه دلار یا ارز دیگری دریافت میکنید، متفاوت باشند.
متأسفانه به دلیل تحریمهای اقتصادی، حواله سوئیفت در ایران توسط بانکها صادر نمیشود، اما شرکتها و خدماتی وجود دارند که میتوانند ارسال حواله سوئیفت در ایران را برای شما عملی کنند. بهعبارتی، حواله سوئیفت در ایران بهصورت مستقیم قابل انجام نیست و ممکن است بتوانید با کمک صرافی ها انتقال وجه خود را انجام دهید.
ازآنجاییکه بسیاری کشورها برای برقراری ارتباط سریع، یکپارچه و ایمن به سوئیفت متکی هستند، موظف هستند تا در وضعیت خوبی با سازمان باقی بمانند. بانکهای مرکزی بر سوئیفت از کشورهای گروه ده (G10) نظارت میکنند که یک سازمان بیطرف است و به منافع همه مؤسسات عضو توجه میکند.
تحریمهای اقتصادی و سوئیفت
در سالهای اخیر، منع استفاده از عضویت سوئیفت بهعنوان یک تحریم اقتصادی بالقوه علیه اعضا، چندین بار اجرا شده است. برای مثال، در سال 2012، اتحادیه اروپا تحریمی را علیه ایران به تصویب رساند که سوئیفت را مجبور به قطع ارتباط بانکهای تحریمشده ایرانی کرد. در سال 2022، مقررات شورای اتحادیه اروپا، سوئیفت و سایر ارائهدهندگان سرویسهای مالی را از ارائه خدمات به نهادها و شرکتهای تابعه روسیه منع کرد. در نتیجه این قوانین، هر دو نهاد روسیه و بلاروس از سوئیفت حذف شدند.
خدمات سیستم بانکداری سوئیفت
سیستم SWIFT خدمات بسیاری را ارائه میدهد که به کسبوکارها و افراد کمک میکند تا تراکنشهای تجاری یکپارچه و دقیق را انجام دهند. برخی از خدمات ارائه شده، در ادامه ذکر شده است.
برنامههای کاربردی
سوئیفت دسترسی به برنامههای کاربردی مختلف از جمله تطبیق دستورالعملهای آنی برای معاملات خزانهداری و ارز، زیرساخت بانکی برای پردازش دستورالعملهای پرداخت بین بانکها و زیرساخت بازار اوراق بهادار برای پردازش دستورالعملهای تسویه و تسویه برای پرداختها، اوراق بهادار، فارکس و تراکنشهای مشتق از آن را امکانپذیر میسازد.
هوش تجاری
SWIFT اخیراً داشبوردها و ابزارهای گزارشدهی مختلفی را معرفی کرده است که به مشتریان خود امکان میدهد تا دیدی پویا و در زمان واقعی(real-time) نسبت به نظارت بر پیامها، فعالیتها و در حالت کلی روند تجارت در جریان، داشته باشند. این گزارشها فیلتر کردن اطلاعات را براساس منطقه، کشور، انواع پیامها و موارد مرتبط امکانپذیر میکنند.
خدمات انطباق
سوئیفت با هدف خدماتی پیرامون رعایت جرایم مالی، تحریمها و مبارزه با پولشویی (AML)، گزارش و ابزارهایی را برای احراز هویت کاربران یا همان KYC (مشتری خود را بشناسید) ارائه میکند.
پیامرسانی، اتصال و راهحلهای نرمافزاری
هسته اصلی تجارت SWIFT در ارائه یک شبکه امن، قابلاعتماد و مقیاسپذیر برای جابهجایی آسان و سریع پیامها قرار دارد. SWIFT از طریق هابهای پیامرسانی مختلف، نرمافزارها و اتصالات شبکه خود، محصولات و خدمات متعددی را ارائه میدهد که مشتریان خود را قادر به دریافت پیامهای تراکنشی ارسال و دریافت میکند.
چالشهای سوئیفت
اکثر مشتریان SWIFT حجم معاملات عظیمی را پردازش میکنند که در آن ورود دستورالعملها بهصورت دستی عملی نیست. نیاز به ایجاد پیامها بهصورت اتوماتیک، پردازش و ارتباط بیشتر در سیستم سوئیفت در حال افزایش است که علاوهبر هزینه، با افزایش بار عملیاتی همراه است.
اگرچه SWIFT با موفقیت نرمافزاری را برای اتوماسیونسازی پروسه فراهم میکند، اما این راهکار هزینهای نیز دارد. راهحلهای اتوماسیونسازی سوئیفت در این سیستم جریانهای درآمد جدیدی را برای سوئیفت به ارمغان آورده است، ولی ممکن است مشتریان را در بلندمدت درگیر هزینههای گزاف کند.
پتانسیل بلاکچین و سوئیفت
انجمن ارتباطات مالی بین بانکی در سراسر جهان، به دنبال سرعت بخشیدن به انتقال دادهها در خصوص اقدامات شرکتها، رویدادهایی مانند پرداخت سود سهام، پیشنهادات مبادلهای و ادغامهایی است که بر سرمایهگذاران و جریان پول در سراسر جهان تأثیر میگذارد. روش فعلی، شامل ارسال دادهها از طریق مجموعهای از واسطهها قبل از رسیدن به کاربرانی مانند مدیران دارایی، کارگزاران و متولیان سرمایهگذاری است و دادهها میتوانند متناقض یا اشتباه باشند. کاربران باید بهصورت دستی دادهها را مرتب کنند، مقایسه و تطبیق دهند.
ممکن است بلاکچین بتواند بهتر این کار را انجام دهد. ویژگی بارز این فناوری این است که بلاکچینها دفترکل توزیعشده غیرقابل تغییر هستند و یک مزیت کلیدی در این مورد، این است که از طریق مکانیسمهای اجماع عمل میکنند که نیازمند توافق درمورد تعریف هر بخش از دادهها توسط شبکهای از شرکتکنندگان است. این بدان معناست که بلاکچین اعتبارسنجی دادهها را قبل از ثبت شدن انجام میدهد.
مؤسسات مالی پیشرو از جمله Citigroup،Vanguard و Northern Trust در حال بررسی پتانسیل بلاکچین برای استفاده در سیستمهای بانکداری هستند، این مؤسسهها سال ۲۰۲۳ در آزمایشهایی شرکت کردهاند که در ادامه ابتدا به شرح آزمایشات میپردازیم تا درک بهتری از قابلیت بلاکچین در سیستم سوئیفت به دست آوردیم و سپس، نتیجه آزمایشات را که در سپتامبر ۲۰۲۳ مشخص شده است را نیز بررسی خواهیم کرد.
«نوآوری و فناوریهای نوظهور، از جمله فناوری بلاکچین و دفترکل توزیعشده، واقعاً برای ما جالب هستند. ما دائماً به دنبال راههایی برای اعتبار بخشیدن به این فناوری و تحقق وعدههایمان هستیم.»
Tom Zschach، مدیر ارشد نوآوریSWIFT
آزمایش طراحی شده، از پلتفرم اسمبلی شرکت فناوری سازمانی Symbiont استفاده کرد. در این تست، دادههای شرکت با استفاده از شبکه SWIFT منتقل میشود، توسط SWIFT به یک قالب ترجمه شده و سپس در بلاکچین سیمبیونت آپلود میشود. زمانی که بلاکچین سیمبیونت اطلاعات را دریافت میکند، اطلاعات را مقایسه کرده و یک دفتر ثبت وقایع واحد در شبکه ایجاد میکند تا اطلاعات به اشتراک گذاشته شوند. در استفاده از بلاکچین یک رکورد (اطلاعات ثبت شده) منحصربهفرد و واحد ایجاد میشود که هدف آن کاهش بررسی دستی دادهها، صرفهجویی در زمان و هزینه است.
آنچه که این راهحل به ما امکان میدهد، به این صورت است که ابتدا همه دادهها را دریافت کنیم، از قراردادهای هوشمند برای نرمالسازی آن دادهها و مقایسه داخلی آنها استفاده کنیم، بهجای اینکه کاربر را مجبور به قبول شرایط کنیم، در بیان ساده با استفاده از قراردادهای هوشمند میتوان انعطاف سیستم را افزایش داد و در عین حال سرعت و دقت بیشتر و هزینه کمتر را تجربه کرد.
«شما یک دفتر ثبت وقایع (رکورد) فوقالعاده به دست میآورید. یکی از ارزشهای بزرگ فناوریهای بلاکچین، این است که شما یک دفترکل غیرقابل تغییر دارید و بهصورت شفاف به منشأ آن اطلاعات دسترسی دارید.»
مارک اسمیت، مدیرعامل سیمبیونت
سوئیفت یک سازمان غیرانتفاعی با 11000 عضو در سراسر جهان است. این سازمان زیرساخت ارتباطات بین بانکی را فراهم میکند و روزانه 1.5 تریلیون دلار پرداخت را تسهیل میکند. این شبکه بهویژه برای تسهیل پرداختهای فرامرزی مهم است و پیامهایی را جهت مدیریت حسابها و تراکنشها بین بانکهای کشورهای مختلف مخابره میکند. سوئیفت درحالیکه زیرساختهای مهم پرداخت و پیامرسانی را فراهم میکند، به دلیل کندی و هزینهبر بودن شبکه بانک کارگزاری که به آن متصل میشود، مورد انتقاد قرار گرفته است.
ایرادات سوئیفت موجب شده است پتانسیل موجود برای غلبه بر چالشها در دنیای ارزهای دیجیتال مورد توجه قرار گیرد؛ مثلاً ریپل از طریق توکن XRP، سیستم پرداختهای بینمرزی سریعتر و ارزانتری را به بازار عرضه میکند. متا سعی کرده با استیبل کوین خود یعنی Libra راهکارهایی را ارائه دهد و بانکهای مرکزی در سراسر جهان به دنبال ارزهای دیجیتالی خود بهعنوان راهحلی بالقوه برای پرداختهای بینالمللی کارآمدتر هستند. البته خود سوئیفت نیز پیشتر بهعنوان راهحلی بالقوه برای ناکارآمدیهای دنیای ارتباطات بین بانکی به بلاکچین روی آورده است و به دنبال تطبیق سیستم خود با فناوریهای نوین است.
در سال 2017، سوئیفت با بلاکچین Hyperledger Fabric کار کرد تا ببیند آیا فناوری آن میتواند به بانکها کمک کند تا پول نقد رزرو شده در حسابهای ذخیره در سراسر جهان را که برای اطمینان از انجام پرداختهای فرامرزی نگهداری میشوند، آزاد کنند یا خیر. امید این بود که بلاکچین بتواند دیدگاه بهتری برای مدیریت حسابهای خارج از کشور فراهم کند تا بانکها بتوانند بدون خطر تأخیر پرداخت، وجه کمتری در حسابهای ذخیره نگهداری کنند.
Wells Fargo، دویچه بانک و JPMorgan Chase از شرکتکنندگان در این پروژه بودند. آزمایش انجام شده به این نتیجه رسید که بلاکچین میتواند مدیریت نقدینگی را بهبود بخشد، اما هریک از بانکهای عضو باید قبل از اینکه چنین رویکردی قابل اجرا باشد، سیستمهای خود را ارتقا دهند. روند انجام آزمایشهای سوئیفت در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ همچنان ادامه دارد.
«ما به این پروژهها بهعنوان پروژههای تحقیق و توسعه نگاه میکنیم و نکته خوب درمورد نوآوری این است که همیشه لازم نیست کار کند. این مسئله در مورد توانایی ما برای حل یک مشکل موجود است، مواردی که با آن روبهرور هستیم، برای متولیان و مدیران دارایی اهمیت بسیاری دارد.»
Tom Zschach مدیر ارشد نوآوری (CIO Swift)
سوئیفت موقعیت غالب خود را در پردازش جهانی پیامهای تراکنش حفظ کرده است. اخیراً به حوزههای دیگری مانند ارائه ابزارهای گزارشدهی و دادهها برای هوش تجاری، نفوذ کرده که نشاندهنده تمایل آن برای حفظ نوآوری است. در کوتاهمدت تا میانمدت، به نظر میرسد سوئیفت همچنان آماده تسلط بر بازار است.
SWIFT قابلیت همکاری بلاکچین را بررسی میکند
SWIFT با Chainlink در مجموعهای از آزمایشهای جدید همکاری کرده است تا ارزیابی کند چگونه مؤسسات مالی میتوانند از زیرساخت SWIFT موجود برای دیکته کردن مؤثر انتقال ارزش توکن شده در شبکههای مختلف بلاکچین خصوصی و عمومی استفاده کنند. Chainlink، یک پلتفرم Web3، امکان اتصال بین بلاکچینهای خصوصی و عمومی را برای آزمایشها ارائه میدهد.
SWIFT در سال 2022 آزمایشهای موفقی داشته است که در آنها چگونگی استفاده از زیرساخت فعلی بهعنوان یک نقطه دسترسی واحد به چندین پلتفرم توکن سازی که توسط مؤسسات مالی که بلاکچینهای خصوصی را اداره میکنند، نشان میدهد. علاوهبر آزمایش عملکرد قابلیت همکاری، در دور جدید آزمایشها، شبکه پیامرسان مالی جهانی نیز به اشکالات احتمالی نظارتی و عملیاتی پیش روی مؤسسات مالی در حین کار در محیط بلاکچین نیز رسیدگی خواهد کرد.
سوئیفت نشان میدهد که چگونه میتوان از زیرساختهایش برای تسهیل قابلیت همکاری بلاکچین با این مجموعه آزمایشی جدید استفاده کرد. مثال اول، شامل انتقال داراییهای توکن شده بین دو کیف پول در یک شبکه بلاکچین عمومی تعیین شده است. مثال دوم، شامل انتقال داراییهای توکن شده از یک بلاکچین عمومی به یک بلاکچین تجاری است. مثال سوم، شامل انتقال داراییهای توکن شده از یک بلاکچین عمومی به یک بلاکچین عمومی دیگر است.
Chainlink در آزمایشها بهعنوان یک لایه انتزاعی سازمانی استفاده میشود که سیستم SWIFT را بهطور ایمن به شبکه اتریوم مرتبط میکند؛ درحالیکه پروتکل قابلیت همکاری متقابل زنجیرهای (CCIP) امکان همکاری کامل بین بلاکچین مبدأ و بلاکچین مقصد را فراهم میکند. سوئیفت همچنین قصد دارد فاکتورهای خارج از تکنولوژی برای تسهیل قوانین این پروسه را بهصورت کامل بررسی کند، زیرا برای ارتباط متقابل تراکنشهای بین شبکهای میان نهادهای تحت نظارت سوئیفت و بلاکچینهای عمومی، تعیین قوانین و حدود، امری ضروری است. این آزمایشات، چالشهای انطباق، عملیاتی و نظارتی را پوشش میدهند. در ادامه، نتایج آزمایشهای سوئیفت را بررسی میکنیم.
بلاکچین سوئیفت
سوئیفت مجموعهای از آزمایشها را انجام داده است که با موفقیت داراییهای توکن شده را بین بلاکچینهای مختلف عمومی و تجاری (نهادهای مورد آزمایش عضو سوئیفت) از طریق یک نقطه ورودی منتقل کرده است. سوئیفت داراییهای توکن شده را بین بلاکچینها انتقال میدهد. این آزمایشها به دنبال غلبه بر چالشهای قابلیت همکاری سرمایهگذاران و مؤسسات مالی که روی بلاکچینهای مختلف با پروفایلها و عملکردهای نقدینگی متفاوت معامله میکنند، بود. در آزمایشهای گذشته نیاز به ایجاد و برقراری ارتباط بین بلاکچینها وجود داشت، اما آزمایشها اکنون نشان دادهاند که میتوان این کار را با زیرساختهای موجود سوئیفت تکمیل کرد.
سوئیفت با همکاری چندین مؤسسه مالی بزرگ، از جمله BNY Mellon،Citi و Euroclear، سه نوع انتقال مختلف را با استفاده از داراییهای شبیهسازیشده انجام داد. این نقلوانتقالها، شامل انتقال داراییها از یک کیف پول به کیف پول دیگر با استفاده از شبکه فناوری دفترکل توزیعشده یکسان (DLT) بین بلاکچین عمومی و خصوصی و بین دو کیف پول با استفاده از بلاکچینهای عمومی مختلف بود.
شبکه سوئیفت به شبکه اتریوم Sepolia با Chainlink متصل شده است که بهعنوان یک لایه انتزاعی سازمانی عمل میکند، درحالیکه قابلیت همکاری بین بلاکچینهای مبدأ و مقصد با پروتکل قابلیت همکاری زنجیرهای متقابل(Chainlink CCIP) حاصل شده است. این آزمایشها بهطور خاص به دنبال کشف نیازهای فنی و طراحی روابط بین بلاکچین و نقش یک پروتکل قابلیت همکاری در ایمن کردن انتقال و مطابقت دادهها بودند. به همین دلیل، حوزههای حریم خصوصی دادهها، مسئولیت قانونی و ریسک عملیاتی نیز در نظر گرفته شد.
در انتشار نتایج، سوئیفت پتانسیل حذف موانعی که رشد بازارهای داراییهای توکن شده را کاهش میدهد شناسایی کرد که در نتیجه، سوئیفت را قادر میسازد تا با بلوغ در سطح جهانی گسترش پیدا کند.
«مؤسسات باید بتوانند بهطور یکپارچه با کل اکوسیستم مالی ارتباط برقرار کنند.»
تام زشاخ، مدیر ارشد نوآوری در سوئیفت
«آزمایشهای ما بهوضوح نشان داده است که زیرساختهای ایمن و قابلاعتماد موجود در سوئیفت میتوانند آن نقطه مرکزی اتصال را فراهم کنند و مانع بزرگی را در توسعه توکن سازی از بین ببرند و پتانسیل بلاکچین برای استفاده در سیستم سوئيفت را فعال کنند.»
این آزمایشها در راستای تلاشهای مداوم سوئیفت برای اتصال داراییهای دیجیتال به سیستمهای پرداخت موجود از طریق زیرساختها و دنبال کردن آزمایشهای موفق قبلی آن با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در سال گذشته است.
نتیجه گیری
انجمن ارتباطات مالی بین بانکی (سوئیفت) در سراسر جهان، به دنبال سرعت بخشیدن به انتقال دادهها در خصوص اقدامات شرکتها، رویدادهایی مانند پرداخت سود سهام، پیشنهادات مبادلهای و ادغامهایی است که بر سرمایهگذاران و جریان پول در سراسر جهان تأثیر میگذارد. روش فعلی شامل ارسال دادهها از طریق مجموعهای از واسطهها قبل از رسیدن به کاربرانی مانند مدیران دارایی، کارگزاران و متولیان سرمایهگذاری است و دادهها میتوانند متناقض یا اشتباه باشند. کاربران باید بهصورت دستی دادهها را مرتب کنند، مقایسه و تطبیق دهند.
ممکن است بلاکچین بتواند بهتر این کار را انجام دهد. ویژگی بارز این فناوری این است که بلاکچینها دفترکل توزیعشده غیرقابل تغییر هستند و یک مزیت کلیدی در این مورد، این است که از طریق مکانیسمهای اجماع عمل میکنند که نیازمند توافق درمورد تعریف هر بخش از دادهها توسط شبکهای از شرکتکنندگان است. این بدان معناست که بلاکچین، اعتبارسنجی دادهها را قبل از ثبت شدن انجام میدهد.