آنچه خواهید خواند:
در دنیای ارزهای دیجیتال، دو نوع اصلی تراکنش وجود دارد: روی زنجیره (on-chain) و خارج از زنجیره (off-chain). تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای مستقیماً روی بلاکچین اتفاق می‌افتند، درحالی‌که تراکنش‌های خارج از زنجیره، در خارج از بلاکچین انجام می‌شوند. درک تفاوت بین این دو نوع تراکنش، می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری آگاهانه درمورد نحوه استفاده از ارزهای دیجیتال کمک کند.
تراکنش‌های «روی زنجیره (on-chain)» که روی یک بلاکچین انجام می‌شوند، امنیت و شفافیت بیشتری را ارائه می‌کنند؛ زیرا در یک دفترکل توزیع‌شده عمومی تأیید و ثبت می‌شوند که قابل‌تغییر نیست. تراکنش‌های «روی زنجیره (on-chain)» ممکن است با توجه به روش تأیید شبکه، شامل کارمزدهای بالا و زمان پردازش زیادی باشد. به‌عنوان مثال، در شبکه بیت کوین، تأیید انتقال بیت کوین (BTC) ممکن است از چند دقیقه تا چند روز طول زمان‌بر باشد.
تراکنش‌های «خارج از زنجیره» در خارج از شبکه اصلی بلاکچین تأیید می‌شوند که اغلب منجر به فرآیند ارزان‌تر و سریع‌تر برای کاربر می‌گردند. برای کاربرانی که به‌دنبال سرعت، ناشناس بودن و کاهش هزینه کارمزد هستند، انجام یک تراکنش خارج از زنجیره (off-chain) می‌تواند یک گزینه منطقی باشد. در این مقاله هریک را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
تراکنش «روی زنجیره (on-chain)» چیست؟
تراکنش‌های «روی زنجیره» یا on-chain به تراکنش‌هایی گفته می‌شود که تمام مراحل آن در شبکه بلاکچین انجام می‌شود و پس از تأیید، تراکنش در دفترکل شبکه بلاکچین ثبت می‌شود.
نحوه کار به این صورت است که وقتی دو طرف می‌خواهند ارز دیجیتال را معامله کنند، اطلاعات مربوط به تراکنش بر روی مجموعه‌ای دیجیتالی از داده‌ها به نام بلوک بسته‌بندی می‌شود. آن بلوک به یک شبکه بلاکچین مرتبط فرستاده می‌شود؛ بلوک توسط کامپیوترها و سخت‌افزارهای محاسباتی موجود در شبکه به نام گره تأیید می‌شود؛ این بلوک تا زمان تأیید شدن توسط گره، منتظر تأیید می‌ماند و در نهایت با تأیید شدن، به بلاکچین اضافه شود.
مکانیسم‌های اجماع متفاوتی برای تأیید تراکنش‌ها و افزودن بلاک‌های جدید به زنجیره بلوکی وجود دارد. برای مثال، بیت کوین از روشی به نام «اثبات کار» استفاده می‌کند که به ماینرها برای رقابت با یکدیگر به نسبت قدرت پردازش و سیستم محاسباتی هریک پاداش داده می‌شود. قدرت پردازش برای حل پازل‌های رمزنگاری‌شده پیچیده، حدس زدن یا مطابقت با «هش» و برنده شدن بلوک پاداش، کارآیی دارد.
روش‌های جدیدتر مانند «اثبات سهام» نیازی به محاسبات ماینینگ ندارند، بلکه شرکت‌کنندگان را ملزم می‌کند که مقدار مشخصی از رمز ارزهای بومی خود را قفل کنند تا فرصتی برای اعتبارسنجی یک بلوک از تراکنش‌ها داشته باشند و به نسبت مقادیر سهام خود بعد از تبدیل شدن به گره پاداش کسب می‌کنند.
هریک از این فرآیندها، سطح بالایی از امنیت و شفافیت را فراهم می‌کند؛ زیرا داده‌های تراکنش، عمومی است و به‌طور مداوم توسط شبکه ماینرها یا اعتبارسنج‌ها بررسی و به‌روز می‌شود. بااین‌حال، پیچیدگی این فرآیند به این معنی است که علاوه‌بر کارمزد، پردازش هر تراکنش و افزودن آن به بلاکچین زمان می‌برد.
مزایای تراکنش‌های on-chain
امنیت: داده‌های ذخیره‌شده در زنجیره بلوکی، رمزگذاری شده‌اند و پس از ثبت نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد.
تمرکززدایی: بلاکچین‌ها تابع یک مرجع مرکزی برای حاکمیت در سیستم نیستند، به این معنی که عملاً هیچ خطری برای نقض اعتماد یا دستکاری جریان داده توسط واسطه وجود ندارد.
شفافیت: استفاده از دفترکل توزیع‌شده به این معنی است که تراکنش‌ها به‌طور هم‌زمان در چندین مکان ثبت و تأیید می‌شوند. با استفاده از یک اکسپلورر بلاکچین، هرکسی می‌تواند یک تراکنش به یک آدرس کیف پول منحصربه‌فرد را ردیابی کند و فعالیت آن را مشاهده نماید. در نتیجه این شفافیت، اعتبار و صحت تراکنش‌ها افزایش می‌یابد.
معایب تراکنش‌های on-chain
تراکنش‌های کند: سرعت تراکنش‌های بلاکچین بسته به حجم تراکنش‌های موجود در صف موردپردازش متفاوت است که می‌تواند منجر به تراکم شبکه و کاهش سرعت تراکنش شود.
کارمزد بالا در تراکنش: زمانی که حجم تراکنش‌ها زیاد باشد، کارمزد شبکه نیز افزایش می‌یابد. در زمان تقاضای زیاد، استفاده از شبکه می‌تواند بسیار پرهزینه باشد.
استفاده از انرژی بالا: این مورد در خصوص مکانیسم‌های اجماع اثبات کار صدق می‌کند. فرآیند استخراج، از مقدار زیادی توان محاسباتی و انرژی استفاده می‌کند.
تراکنش «خارج از زنجیره (off-chain)» چیست؟
تراکنش‌های «خارج از زنجیره» یا off-chain، بخشی از مراحل یک تراکنش در یک بلاکچین را به شبکه‌های خارج از زنجیره منتقل می‌کنند که بعداً در صورت نیاز می‌تواند دوباره با بلاکچین اصلی ادغام شود. در شبکه‌های خارج از زنجیره، کاربران توافق می‌کنند که شخص ثالثی تراکنش‌ها را تأیید و احراز هویت کند.
سیستم‌های خارج از زنجیره با تسهیل تراکنش‌ها موجب افزایش سرعت و کاهش هزینه شده و مشکلات مقیاس‌پذیری شبکه بلاکچین را برطرف می‌کنند. یکی از روش‌های تراکنش خارج از زنجیره، استفاده از لایه ۲ است که بر روی بلاکچین اصلی ساخته شده است تا به مقیاس‌پذیری شبکه اصلی در سرعت و هزینه کمک کند؛ البته سیستم لایه ۲ خود نیز یک بلاکچین است و در حالت کلی با تراکنش خارج از زنجیره موردنظر ما تفاوت‌هایی دارد. به‌طور معمول، یک لایه 2 به‌عنوان یک بلاکچین جداگانه عمل می‌کند که بلاکچین اصلی زیربنایی را بهبود می‌بخشد و از تضمین‌های امنیتی لایه ۱ یا همان بلاکچین اصلی استفاده می‌کند. توضیح بیشتر درباره لایه ۲ در این مقاله نمی گنجد.
یک تراکنش off-chain تأیید‌های لازم برای انجام تراکنش را توسط یک سیستم خارج از بلاکچین انجام می‌دهد که در زیر روش‌های مختلف برای انجام تراکنش خارج از شبکه را بیان می‌کنیم.
- ممکن است قرارداد انتقال بین طرفین معامله وجود داشته باشد.
- استفاده از شخص ثالث مانند ضامن که ضمانت انجام معامله را تضمین می‌کند. پردازشگرهای پرداخت امروزی مانند پی‌پال با این سیستم کار می‌کنند.
- یک شرکت‌کننده در ازای رمزارز‌های خود، کوپن‌هایی را خریداری می‌کند و کد کوپن‌ها را به طرف دیگری می‌دهد تا با آن کد توکن‌های اصلی را بازخرید کند. بسته به ارائه‌دهنده سرویس خدمات کوپن، بازخرید در یک ارز دیجیتال یا در ارزهای مختلف امکان‌پذیر است.
- یک روش بسیار ساده این است که برای انجام تراکنش خارج از شبکه، دو طرف می‌توانند کلیدهای خصوصی خود را مبادله کنند که شامل مقدار ثابتی از رمزارز است. به این ترتیب، توکن‌ها هرگز کیف پول را ترک نمی‌کنند، اما مالکیت رمزارز به یک مالک جدید خارج از زنجیره انتقال می‌یابد.
مزایای سیستم‌های off-chain
سرعت بالا در تراکنش‌ها: تراکنش‌های خارج از زنجیره لازم نیست منتظر بمانند تا شبکه اصلی بلاکچین تراکنش را تأیید کند؛ این امر پردازش آن را سریع‌تر یا حتی آنی می‌کند.
هزینه کمتر: تراکنش‌های تأییدشده خارج از زنجیره، نیاز به کارمزدهای اندکی دارند؛ زیرا فرآیند اعتبارسنجی از طریق ماینینگ یا استیک‌کردن انجام نمی‌شود.
ناشناس بودن بیشتر: تراکنش‌های خارج از زنجیره، حریم خصوصی بیشتری را ارائه می‌دهند؛ زیرا داده‌ها به‌صورت عمومی در شبکه منتشر نمی‌شوند.
معایب سیستم‌های off-chain
شفافیت کمتر: تراکنش‌هایی که خارج از زنجیره انجام می‌شوند، از پروتکل مشابهی مانند بلاکچین پیروی نمی‌کنند و پتانسیل بیشتری را برای بروز اختلافات ایجاد می‌کنند.
وجود نداشتن روش اجماع: بدون توافق بین همه کاربران در شبکه، اعتبارسنجی و احراز هویت ممکن است به یک واسطه واگذار شود. این بدان معنی است که به‌جای اینکه به همه شرکت‌کنندگان شبکه اجازه داده شود که به‌صورت جمعی توافق کنند، باید به این شخص ثالث اعتماد شود.
ضریب امنیت کمتری دارد: بلوک‌های اضافه شده به بلاکچین را نمی‌توان تغییر داد، بنابراین، عملکرد خارج از بلاکچین، شبکه را در برابر فعالیت‌های کلاهبرداری آسیب‌پذیرتر می‌کند.
خلاصه‌ای بر شبکه‌های On-Chain و Off-Chain
در دنیای ارزهای دیجیتال، دو نوع اصلی تراکنش وجود دارد: روی زنجیره و خارج از زنجیره. تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای مستقیماً روی بلاکچین اتفاق می‌افتند، درحالی‌که تراکنش‌های خارج از زنجیره در خارج از بلاکچین انجام می‌شوند. تراکنش‌های روی زنجیره، آن‌هایی هستند که مستقیماً روی بلاکچین ثبت می‌شوند. این بدان معنی است که آن‌ها برای همه قابل‌مشاهده هستند و به‌طور دائم در بلاکچین ثبت می‌شوند؛ این امر می‌تواند به ایجاد اعتماد و اطمینان در سیستم کمک کند.
تراکنش‌های روی زنجیره بسیار امن بوده و در برابر هکرها و کلاهبرداران عملکرد بهتری دارند. بااین‌حال، معایبی نیز برای تراکنش‌های on-chain وجود دارد. ازآنجایی‌که آن‌ها در بلاکچین ثبت می‌شوند، می‌توانند کندتر از تراکنش‌های خارج از زنجیره باشند. علاوه‌بر این، تراکنش‌های روی زنجیره می‌توانند گران باشند، به‌خصوص اگر بلاکچین با حجم بالایی از تراکنش‌ها شلوغ باشد. از سوی دیگر، تراکنش‌های خارج از زنجیره، خارج از بلاکچین اتفاق می‌افتند. آن‌ها توسط واسطه‌ها پردازش می‌شوند که معامله بین دو طرف را تسهیل می‌کنند.
یکی از مزایای اصلی تراکنش‌های خارج از زنجیره این است که می‌توانند سریع‌تر و ارزان‌تر از تراکنش‌های زنجیره‌ای باشند. ازآنجایی‌که نیازی به ثبت آن‌ها در بلاکچین نیست، تراکنش‌های خارج از زنجیره را می‌توان با سرعت بیشتر و هزینه کمتر پردازش کرد. علاوه‌بر این، تراکنش‌های خارج از زنجیره می‌توانند حریم خصوصی بیشتری را نسبت به تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای ارائه دهند، زیرا برای عموم قابل مشاهده نیستند؛ اما ممکن است امنیت کمتری داشته باشند و بیشتر در معرض کلاهبرداری باشند. نمونه‌ای از تراکنش‌های خارج از زنجیره، استفاده از صرافی ارز دیجیتال برای خرید یا فروش رمزارز است. در این حالت، صرافی تراکنش بین دو طرف را تسهیل می‌کند و آن را در بلاکچین ثبت نمی‌کند.
کلام آخر
شبکه‌های بلاکچین امنیت، شفافیت و سهولت استفاده را هنگام انجام تراکنش فراهم می‌کنند. بااین‌حال، برخی از شبکه‌های بلاکچین مانند بیت کوین یا اتریوم، در مقیاس‌پذیری محدود باقی می‌مانند و گاهی‌اوقات برای پردازش تراکنش‌ها، به هزینه‌های بالایی نیاز دارند. سیستم‌های خارج از زنجیره به این مسائل می‌پردازند و سرعت پردازش سریع‌تر، هزینه‌های کمتر و اختیارات بیشتر برای شرکت‌کنندگان فراهم می‌کنند.
