DAO مخفف decentralized autonomous organization به معنای سازمان غیرمتمرکز خودگردان است. DAO نوع جدیدی از ساختار سازمانی است که با فناوری بلاکچین ساخته شده است و اغلب به‌عنوان نوعی شرکت رمزنگاری‌شده غیرمتمرکز توصیف می‌شود. در بیان ساده، دائوها گروه‌هایی هستند که برای یک هدف مشترک، مانند سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، مدیریت یک کوین یا خرید یک سری NFT تشکیل می‌شوند.
مکانیزم اجماع در یک سازمان بلاکچین، دائوها را به این صورت تعریف می‌کند. دائوها هیئت‌های حاکمه‌‌ای هستند که بر تخصیص منابع مرتبط با پروژه‌هایی که به آن‌ها مربوط است نظارت می‌کنند و همچنین، وظیفه دارند از موفقیت بلندمدت پروژه‌‌ای که پشتیبانی می‌کنند اطمینان حاصل کنند. پس از تشکیل یک DAO توسط اعضای آن، این سیستم از طریق استفاده از توکن‌های کریپتو اداره می‌شود. این توکن‌ها اغلب دارای حقوق خاصی هستند، مانند توانایی مدیریت خزانه مشترک یا رأی دادن به تصمیمات خاص.
DAO چیست؟
سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) یک ساختار مدیریتی است که از فناوری بلاکچین برای خودکارسازی برخی از جنبه‌های رأی‌گیری و پردازش تراکنش‌ها استفاده می‌کند. دائوها جز کلیدی برنامه‌های مهم بلاکچین هستند، از جمله مدیریت ارزهای دیجیتال، حوزه WEB3 و معماری پیشنهادی برای نسل بعدی وب با اولویت تمرکززدایی در بلاکچین‌ها. دائوها می‌توانند ایجاد سازمان‌های غیرمتمرکز را آسان‌‌‌تر کنند. هدف این سازمان، رعایت حقوق طرفین و حفظ منافع سهامداران خارج از کنترل هریک از طرفین می‌باشد.
دائوها برای جمع‌آوری پول برای پروژه‌های خاص و ایجاد انواع جدیدی از ساختارهای تجاری استفاده شده‌اند. آن‌ها همچنین می‌توانند بسیاری از فرآیندهای مالی در پلتفرم‌های بلاکچین مانند اتریوم را به‌طور خودکار انجام دهند تا اطمینان حاصل شود که سهامداران طبق قوانینی که همه با آن موافق هستند، سهم خود را دریافت می‌کنند. آن‌ها همچنین در تسهیل خودکار آرا مشترک براساس سطح خاصی از سرمایه‌گذاری، حمایت یا مشارکت افراد کارآیی خوبی دارند.
هدف از ایجاد DAO جایگزینی اعتماد مبتنی بر روابط شخصی یا یک مرجع مرکزی با یک نوع برنامه بلاکچین خاص به نام قرارداد هوشمند می‌باشد. دائوها مستقیماً فرآیندهای فیزیکی و قانونی یا ارتباطات با نهادهای دولتی موردنیاز برای تشکیل پرونده، پرداخت مالیات و دریافت مجوز را خودکار نمی‌کنند.
قراردادهای هوشمندی که بر تصمیم‌گیری و اجرای DAO حاکم هستند، در واقع کد نرم‌افزاری هستند. در بیشتر موارد، اجماع حاصل باید توسط عوامل انسانی و شرکت‌کنندگانی که به سیستم اعتماد دارند انجام شود. خود سازمان DAO باید برای پشتیبانی از ساختار قانونی، تجاری و مالیاتی موردنظر مستقل از کد واقعی، وجود فیزیکی داشته باشد.
DAO ها چگونه کار می‌کنند؟
برای شروع، برنامه‌نویسان قرارداد هوشمند را کدگذاری می‌کنند تا فرایند خودکارسازی تراکنش‌های مالی، ضرب رمزارز‌های جدید و تخصیص آرا را شرح دهند و فرایند تصمیم‌گیری را تسهیل کنند. یک DAO همچنین به ساختار قانونی نیاز دارد. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده اعلام کرده است که فروش توکن‌های کریپتو در یک DAO مستلزم ثبت آن‌ها به‌عنوان اوراق بهادار است. ایالت‌هایی از جمله تنسی (Tennessee) و وایومینگ (Wyoming) سازمان‌های DAO را به‌عنوان نهادهایی با وضعیت قانونی به رسمیت می‌شناسند.
در سیستم DAO بسته به ساختار تعریف‌شده، افراد می‌توانند از طریق مشارکت مستقیم توسط ارزهای دیجیتال یا با انجام کارهایی که از طریق یک پروتکل یا نوع دیگری از فعالیت‌های تأییدشده مشارکت کنند. به‌عنوان مثال، یک برنامه جدید نظارت بر محیط‌زیست ممکن است به شرکت‌کنندگان برای مشارکت در تهیه داده‌های مرتبط با در نظر گرفتن پاداش فعالیت‌کنندگان را تشویق کند و یا یک سرویس ذخیره‌سازی ممکن است به کاربران برای ارائه فضای ذخیره‌سازی با استفاده از پروتکل تعریف‌شده پاداش دهد.
هنگامی که کسب‌وکاری راه‌اندازی می‌شود، شرکت‌کنندگان ممکن است از کمک به خرید یک کالای کمیاب یا حمایت از تلاش قانونی برای هدفی که به آن اعتقاد دارند احساس رضایتمندی از سیستم داشته باشند. علاوه‌بر رضایت شرکت‌کنندگان، DAO می‌تواند با محقق کردن آرمان‌های گروه‌ها، اهداف بزرگ را دنبال کرده و تأثیر مثبتی بر جهان نیز داشته باشد و همچنین، بازدهی موردنظر برای سیستم‌ها را به ارمغان آورد.
مزایای DAOها
- خودکارسازی فرآیندهای مالی مرتبط با یک سازمان توزیع‌شده
- سرعت بخشیدن به فرآیند جمع‌آوری کمک‌های مالی برای یک ایده جدید
- اطمینان حاصل شود که همه در سازمان رأی منصفانه کسب می‌کنند
- توزیع ساده و منصفانه بازدهی و سود در پروژه
- بهبود در قوانین مربوط به تخصیص سرمایه‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها
چالش‌های پیش رو در DAOها
- زمانی که مشکلی ایجاد شود، تغییر قراردادهای هوشمند خودکار دشوار است.
- هکرها می‌توانند حفره‌هایی را برای سواستفاده قانونی علیه منافع سهامداران کشف کنند.
- شرکت‌کنندگان ممکن است کارمزد تراکنش‌های بالایی تا سقف 100 دلار برای هر تراکنش در DAOهای اولیه بپردازند.
- انسان‌ها همچنان ملزم به اجرای فرآیندهای فیزیکی و قانونی هستند که می‌تواند هدف DAO را خنثی کند.
- دولت‌ها هنوز در حال بررسی وضعیت حقوقی DAO هستند که خطرات مالیاتی و قانونی را برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد.
اثرات DAO بر سازمان‌ها
DAOها روزبه‌روز در حال پیشرفت هستند و احتمالاً بیشترین تأثیر را در جذب سرمایه برای اهداف خاص خواهند داشت. امروزه، سرویس‌هایی مانند GoFundMe می‌توانند به افراد کمک کنند تا در پروژه‌های معتبر مشارکت کنند. دائوها می‌توانند چنین ابتکاراتی را با اجازه دادن به شرکت‌کنندگان برای رأی دادن درمورد استراتژی‌هایی که با مقاصد آن‌ها هماهنگ است هدایت کنند و اهداف بزرگ را با مشارکت جمعی محقق سازند.
DAO همچنین می‌تواند ایجاد انواع جدیدی از سازمان‌های سرمایه‌گذاری را تسهیل کرده و فرآیند بازگرداندن وجوه و سود به شرکت‌کنندگان را در سازمان‌ها خودکار کند. برای مثال، افراد در یک شهر خاص می‌توانند به یک برنامه وام غیرمتمرکز برای شهر خود متعهد شوند و برخی از تصمیم‌گیری‌ها درمورد انواع وام‌ها یا تبلیغاتی را که می‌خواهند، حمایت کنند و در مسیر طرح موردنظر تأثیرگذار باشند. اگر پروژه موفقیت‌آمیز باشد، می‌توان براساس سرمایه‌گذاری مالی، فراهم کردن نیروی کار یا با استفاده از تخصص خود در پروژه، پاداش دریافت کرد.
چرا به DAOها نیاز داریم؟
DAOها می‌توانند چند عمل را بهتر از سازمان‌های سنتی انجام دهند:
- DAO می‌تواند شفاف‌تر از سازمان‌های سنتی باشد، زیرا تصمیم‌های مهم گروه با استفاده از توکن‌های حاکمیتی و آرائی که در دفترکل بلاکچین دائمی ظاهر می‌شوند، در بلاکچین اتخاذ می‌شوند.
- DAOها می‌توانند دموکراتیک‌‌‌تر از سازمان‌های سنتی باشند، زیرا هر شرکت‌کننده می‌تواند درمورد تصمیمات گروهی رأی دهد، نه فقط هیئت‌مدیره یا مدیران اجرایی.
- DAOها می‌توانند هوشمندانه‌‌‌تر و سریعتر از شرکت‌های سنتی باشند، زیرا با تشریفات بسیار کمتری نسبت به تشکیل یک استارت‌آپ سنتی می‌توانند راه‌اندازی شوند.
بهترین پروژه‌هایDAO در سال 2023
در لیست زیر، پروژه‌های مطرح DAO در سال ۲۰۲۳ را با اهداف هر پروژه به‌صورت خلاصه برمی‌شماریم.
(Uniswap) پروژه پیشرو در حوزه (DeFi)
این پروژه در خدمات مالی غیرمتمرکز با هدف رفع نیاز به اپراتور مرکزی برای اجرای سفارشات خریدوفروش موجود در صرافی های سنتی فعالیت داشته و همچنین امکان مبادله توکن‌ها به‌عنوان یک کالای عمومی را فراهم کرده است. این پروژه به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌ها را با کارمزد بسیار پایین یا بدون کارمزد معامله کنند.
(Compound) پروژه وام‌دهی ارز دیجیتال
کامپاند موجب شکل‌گیری یک بازار پول غیرمتمرکز شده که در آن کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه وام دهند یا وجوه قرض کنند.
(Decentraland) مقصد مجازی برای دارایی‌های دیجیتال
Decentraland با توکن mana به کاربران این امکان را می‌دهد تا بخشی از یک تجربه دیجیتالی مشترک در یک محیط مجازی باشند.
(Ape Coin) پشتیبانی از توسعه (Web3)
چشم‌انداز این سازمان تسهیل توسعه وب3 از طریق توانمند ساختن کاربران برای پشتیبانی از برنامه‌های پیش رو است که توسط جامعه، کنترل و ساخته شده است.
(Maker) پروتکل غیرمتمرکز برای معاملات استیبل کوین (DAI)
میکر یک سیستم مالی غیرمتمرکز ایجاد کرده که از چندین عملکرد از جمله وام‌دهی و پس‌انداز در بلاکچین اتریوم پشتیبانی می‌کند.
(Illuvium) پروژه NFT در صنعت بازی‌های بلاکچینی با حاکمیت (DAO)
بازی ایلوویوم یک بازی کاملاً غیرمتمرکز است که شفافیت بالایی در سیستم خود دارد، با منبع باز است و توسط جامعه خود اداره می‌شود. در این بازی یک مجموعه غیرمتمرکز از توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) ایجاد و ترکیب می‌شوند.
(Lido Finance) فعال کردن وام مرکب
این پروژه رسیدگی به مسائل مرتبط با سهام ETH 2.0 مانند کمبود نقدینگی، غیرقابل دسترس بودن و انتقال مالکیت این توکن را مدیریت می‌کند و همچنین یک پلتفرم غیرمتمرکز و ایمن برای سهامداران را ایجاد نموده است.
(Dash) پروژه پرداخت با تراکنش‌های سریعتر
هدف dash تبدیل شدن به رمزارزی است که به‌طور گسترده برای تراکنش‌های روزانه مورد استفاده قرار گیرد و به‌عنوان روش پرداختی شبیه به پول نقد یا کارت‌های اعتباری عمل کند. در این پروژه، زمان تراکنش کوتاه بوده و در عین حال حریم خصوصی به‌خوبی حفظ می‌شود.
(Curve) پروتکل DeFi مبتنی بر اتریوم برای استیبل کوین‌ها
هدف اصلی Curve اتصال کاربرانی است که می‌خواهند توکن‌های ERC-20 و استیبل کوین‌ها را توسط پروتکل‌های معاملاتی، مبادله کنند. به‌علاوه، این پروژه یک صرافی غیرمتمرکز ارائه داده است که هزینه‌های لغزش (slippage) و کارمزد معاملات را به حداقل می‌رساند.
(Aave) استخر نقدینگی منبع باز
هدف این پروژه این است که کاربران بتوانند وام دهند، وام بگیرند و از نرخ‌های بهره ثابت یا متغیر در یک فضای کاملاً غیرمتمرکز سود ببرند.
حرف آخر
درحال‌حاضر، اکثر مردم به‌صورت روزانه با دائوها مواجه نمی‌شوند، اما به‌طور کلی مهم است که بدانیم فناوران در تلاش برای حل چه نوع مشکلاتی هستند. بسیاری از توسعه‌دهندگان تکنولوژی با تدارک بودجه کافی به دنبال راه‌هایی برای تبدیل انواع سازمان‌ها از جمله سازمان‌هایی که ممکن است به آن‌ها تعلق داشته باشید یا عمیقاً به آن‌ها اهمیت می‌دهید، به سازمان‌های DAO هستند. برخی افراد حتی پیش‌بینی کرده‌اند که دائوها می‌توانند به نیرویی در سیاست تبدیل شوند و می‌تواند کمپین‌های انتخاباتی و تلاش‌های حزب‌ها را با سرمایه و پشتیبانی سازمان‌دهی کنند.
با رشد چشمگیر شرکت‌کنندگان این حوزه در سال‌های اخیر همراه با میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری، آینده دائوها امیدوارکننده به نظر می‌رسد. دلیل پذیرش گسترده، پتانسیل آن‌ها برای ارائه پلتفرم‌های غیرمتمرکز می‌باشد. ظهور DeFi ،Web3 و متاورس، که همگی بر حاکمیت غیرمتمرکز و تصمیمات جامعه‌محور تأکید دارند، تقاضا برای DOAها را افزایش داده است.
در بیان ساده، DAO روش جدیدی برای گروهی از افراد است که می‌توانند مقدار زیادی پول را فراهم نموده و سازمان‌دهی انرژی را در یک پروژه هدف قرار دهند مانند تنظیم قانون اساسی، ساخت یک شبکه اجتماعی جدید یا تأثیرگذاری بر انتخابات و… . این نوآوری، یک ایده بزرگ و متحول‌کننده است و عاقلانه است که در حین شکل‌گیری و رشد فناوری به این نوع سازمان‌ها توجه داشته باشیم.
