ری‌استیکینگ (Restaking) ارزهای دیجیتال یا سهام‌گذاری مجدد چیست؟
در کمتر از یک سال، پلتفرم ری‌استیکینگ «آیگن‌لیر» (EigenLayer) توانست بیش از 16 میلیارد دلار اتریوم (ETH) را به‌عنوان سپرده جذب کند. قرار است این دارایی‌های دیجیتالی برای تأمین امنیت پروتکل‌های رمزارزی نوظهور به کار گرفته شوند.
ری‌استیکینگ بر اساس ایده استفاده از یک بلاک چین برای تأمین امنیت سایر پروژه‌ها بنا شده و به‌سرعت به یکی از بزرگ‌ترین روندهای سرمایه‌گذاری در صنعت ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. هر هفته استارتاپ‌های جدیدی در این حوزه ظهور می‌کنند و صنایع فرعی مانند خدمات اعتبارسنجی فعال (AVS) و پلتفرم‌های لیکویید ری‌استیکینگ نیز در حال توسعه مدل‌های جدیدی از این فناوری هستند.
برخی از فعالان بازار، ری‌استیکینگ را یک فرصت سرمایه‌گذاری جذاب و گامی بزرگ در راستای افزایش امنیت رمزارزها می‌دانند. اما در مقابل، برخی دیگر آن را یک طرح وثیقه‌سپاری مجدد (Rehypothecation) پرریسک می‌دانند که وعده سودهای هنگفتی را می‌دهد که بر پایه مفروضاتی شکننده بنا شده‌اند.
استیکینگ و الگوریتم اثبات سهام (PoS)
ری‌استیکینگ جدیدترین راه‌حلی است که برای پاسخ به یکی از اساسی‌ترین مسائل امنیتی در دنیای رمزارزها ارائه شده است: چگونه می‌توان از مکانیزم‌های اقتصادی برای محافظت از سیستم‌های محاسباتی غیرمتمرکز استفاده کرد؟
استیک کردن ارزهای دیجیتال
در هسته تمام بلاکچین‌ها، مفهوم غیرمتمرکز بودن قرار دارد؛ جایی که به‌جای یک نهاد واحد، شبکه‌ای توزیع‌شده از اپراتورها تراکنش‌های کاربران را پردازش کرده، آن‌ها را در دفتر کل دیجیتالی بلاک چین ثبت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که سایر اپراتورها داده‌ها را به‌درستی گزارش می‌دهند.
برخلاف بلاکچین‌های مبتنی بر اثبات کار (PoW) مانند بیت کوین که در آن ماینرها با مصرف توان محاسباتی امنیت شبکه را تأمین می‌کنند، بلاک چین‌های اثبات سهام (PoS) مانند اتریوم و سولانا توسط ولیدیتورها (Validators) یا همان اعتبارسنج‌ها اجرا می‌شوند که با استیک کردن (سهام‌گذاری) ارزهای دیجیتال، به تأمین امنیت و عملکرد شبکه کمک می‌کنند.
نقش اعتبارسنج‌ها در استیکینگ
اعتبارسنج‌ها در ازای کار خود، پاداش دریافت می‌کنند. هرچه میزان دارایی استیک‌شده یک اعتبارسنج بیشتر باشد، میزان پاداش دریافتی او نیز افزایش می‌یابد. این دارایی استیک‌شده، علاوه بر تأمین امنیت شبکه، نقش وثیقه را نیز ایفا می‌کند؛ به این معنا که اگر اعتبارسنج، داده‌های نادرست به بلاک چین ارائه دهد یا به‌درستی پیکربندی نشده باشد، بخشی از دارایی او در قالب جریمه (Slashing) ضبط خواهد شد.
اهمیت استیکینگ در امنیت بلاکچین‌ها
مکانیزم استیکینگ در هر بلاکچین ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشد، اما نکته اصلی این است که هزینه حمله به یک بلاک چین مبتنی بر اثبات سهام، تقریباً برابر با مقدار دارایی است که در شبکه استیک شده است. به همین دلیل، اتریوم به‌عنوان یکی از امن‌ترین شبکه‌ها شناخته می‌شود، زیرا بیش از 100 میلیارد دلار اتر (ETH) در آن استیک یا سهام‌گذاری شده است.
اهمیت استیک در امنیت بلاکچین
ری‌استیکینگ (Restaking)
ری‌استیکینگ این امکان را فراهم می‌کند که از مدل اقتصادی استیکینگ در طیف گسترده‌ای از برنامه‌های بلاکچینی استفاده شود. این فناوری به بلاک چین‌های نوظهور کمک می‌کند تا با تکیه بر سرمایه استیک‌شده در پروتکل‌های اصلی، امنیت خود را تأمین کنند. از منظر سرمایه‌گذاری، ری‌استیکینگ راهی برای کسب سود بیشتر از استیکینگ سنتی محسوب می‌شود.
آیگن‌لیر در قامت پیشگام ری‌استیکینگ در اکوسیستم اتریوم، این امکان را به کاربران می‌دهد که اتر (ETH) استیک‌شده خود در اتریوم را مجدداً استیک کنند و از آن برای تأمین امنیت سرویس‌هایی که «خدمات تأییدشده به‌طور فعال» (Actively Validated Services یا AVS) نامیده می‌شوند، استفاده کنند. در حال حاضر، این سرویس‌ها عمدتاً پروتکل‌های بلاک چینی هستند که راهکارهای مقیاس‌پذیری اتریوم را پشتیبانی می‌کنند.
چرا ری‌استیکینگ اهمیت دارد؟
طرفداران ری‌استیکینگ معتقدند که این فناوری امنیت برنامه‌های بلاکچینی کوچک‌تر را افزایش می‌دهد. این پروژه‌ها معمولاً منابع مالی کافی و جامعه‌ای فعال برای ایجاد مکانیزم اثبات سهام (PoS) اختصاصی خود ندارند.
اسریرام کانان (Sreeram Kannan)، بنیان‌گذار آیگن‌لیر در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها این مفهوم را این‌گونه توضیح داد:
فرض کنید 100 پروتکل بلاکچینی هرکدام با 1 میلیارد دلار دارایی استیک‌شده، امنیت خود را تأمین کرده‌اند. حالا تصور کنید که به‌جای آنکه هر پروتکل به‌طور جداگانه 1 میلیارد دلار استیک‌شده داشته باشد، یک استیکینگ مشترک 100 میلیارد دلاری میان این 100 پروتکل وجود داشته باشد. در این صورت، برای حمله به هر یک از این پروتکل‌ها، به 100 میلیارد دلار نیاز است، نه فقط 1 میلیارد دلار.
اسریرام کانان
ری‌استیکینگ در بلاک چین‌های دیگر
هرچند جزئیات فنی ممکن است در بلاک چین‌های مختلف متفاوت باشد، اما مفهوم کلی ری‌استیکینگ یکسان است. برای مثال، در سولانا کاربران قادر خواهند بود که SOL استیک‌شده خود را مجدداً استیک کنند تا هم سود بیشتری بگیرند و هم به تأمین امنیت سایر برنامه‌ها و پروژه‌های این شبکه کمک کنند.
لیکوئید ری‌استیکینگ (Liquid Restaking)
در ری‌استیکینگ سنتی از طریق پلتفرم‌هایی مانند آیگن‌لیر، کاربران باید اتر (ETH) یا مشتقات آن را به خزانه پروتکل واریز و سپس یک نود یا گره اجرایی راه‌اندازی و در ادامه بگویند که قرار است امنیت کدام سرویس تأییدشده (AVS) را برای دریافت پاداش تأمین کنند.
لیکوئید ری‌استیکینگ چیست
اما روش ساده‌تری نیز وجود دارد: لیکوئید ری‌استیکینگ، که توسط پلتفرم‌هایی مانند «اتر دات‌فای» (Ether.Fi)، پافر (Puffer) و «رنزو» (Renzo) ارائه می‌شود. این پلتفرم‌ها به‌عنوان واسطه‌ای بین کاربران و آیگن‌لیر عمل می‌کنند. آن‌ها دارایی‌های کاربران را دریافت کرده، در آیگن‌لیر و پلتفرم‌های مشابه سپرده‌گذاری می‌کنند و در ازای آن «توکن‌های ری‌استیکینگ لیکوئید» (LRTs) صادر می‌کنند. این توکن‌ها سود انباشته‌شده دارند و می‌توانند در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) معامله شده و برای افزایش بازدهی مجدداً سرمایه‌گذاری شوند.
مزایای لیکوئید ری‌استیکینگ
لیکوئید ری‌استیکینگ فرآیند پیچیده اجرای نود و انتخاب AVSهای مناسب را خودکار می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد که به‌راحتی وارد موقعیت‌های ری‌استیکینگ شده یا از آن‌ها خارج شوند. همچنین، این مدل به کاربران این امکان را می‌دهد که با سرمایه‌گذاری مجدد در پروتکل‌های دیفای، اهرم مالی خود را افزایش دهند.
این خدمات شباهت زیادی به آنچه «لیدو» (Lido)، غول لیکوئید ری‌استیکینگ اتریوم انجام می‌دهد، دارند. لیدو دارایی‌های کاربران را به نمایندگی از آن‌ها استیک کرده و یک توکن مشتقه لیکوئید ری‌استیکینگ به نام stETH (Lido staked ETH) ارائه می‌دهد که ارزش آن معادل ETH است. stETH به یکی از محبوب‌ترین دارایی‌ها در اکوسیستم دیفای تبدیل شده است.
اکنون، پلتفرم‌های لیکوئید ری‌استیکینگ تلاش می‌کنند با ارائه LRTهای راحت و کاربردی، موفقیت لیدو را در این حوزه تکرار کنند.
بررسی ریسک‌های ری‌استیکینگ
در حالی که سرمایه‌گذاران، توسعه‌دهندگان و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه از ری‌استیکینگ استقبال کرده‌اند، برخی از تحلیلگران آن را بمب ساعتی جدید دنیای رمزارز می‌دانند. از دید آن‌ها، ری‌استیکینگ نوعی وثیقه‌سپاری مجدد (Rehypothecation) است که ممکن است در نهایت فروبپاشد.
میزان ریسک و امنیت در ری‌استیکینگ
ریسک سرایت (Contagion Risk) در ری‌استیکینگ
منتقدان نگرانند که اگر یک نود اجرایی (Operator) توسط یکی از سرویس‌های تأییدشده (AVS) جریمه شود، این اتفاق می‌تواند به کل اکوسیستم استیکینگ سرایت کند. در نتیجه، ارزش کل دارایی‌های ری‌استیک‌شده کاهش یافته و امنیت تمامی AVSهای دیگر نیز تضعیف خواهد شد. برای مقابله با این چالش، آیگن‌لیر در حال توسعه برنامه بیمه‌ای به نام «امنیت انتساب‌پذیر» (Attributable Security) است، اما هنوز جزئیات نهایی آن منتشر نشده است.
افزایش ریسک با لیکوئید ری‌استیکینگ
با ظهور توکن‌های لیکوئید ری‌استیکینگ (LRTs)، نگرانی‌های بیشتری ایجاد شده است. اگر پروتکل‌ها اجازه دهند که کاربران هم توکن‌های معمولی، هم توکن‌های استیک‌شده لیکوئید و هم توکن‌های ری‌استیک‌شده لیکوئید را استیک کنند، احتمال بروز بحران وثیقه‌سپاری مجدد افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، اعمال یک جریمه یا افت ارزش یک دارایی می‌تواند کل اکوسیستم را دچار بحران کند.
هرچند سیستم‌های امنیت اشتراکی (Pooled Security) در بلاکچین کازماس از مدت‌ها پیش وجود داشته‌اند، اما مفهوم مدرن ری‌استیکینگ هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. آیگن‌لیر اولین پروتکل ری‌استیکینگ در شبکه اصلی اتریوم بود، اما هنوز در نسخه بتای محدود فعالیت می‌کند. در حال حاضر، این پلتفرم تنها سپرده‌ها را می‌پذیرد و هنوز قابلیت‌هایی مانند مکانیزم جریمه به‌طور کامل پیاده‌سازی نشده‌اند. همچنین، AVSها تنها می‌توانند در برنامه ثبت‌نام کنند اما هنوز قادر به استقرار و اجرا نیستند.
تا این لحظه، تنها انگیزه واقعی کاربران برای ری‌استیکینگ و ری‌استیکینگ لیکوئید، امتیازها (Points) بوده است. این امتیازها در آیگن‌لیر و پلتفرم‌های ری‌استیکینگ لیکوئید ثبت شده و کاربران امیدوارند که در آینده به دریافت ایردراپ (Airdrop) توکن‌های جدید منجر شود.
هرچند امتیازها به‌طور رسمی هیچ ارزشی ندارند، اما کاربران شروع به خرید و فروش آن‌ها کرده‌اند و همین موضوع باعث شکل‌گیری تب سفته‌بازی شده است. برخی کارشناسان نگرانند که این روند پایه اقتصادی واقعی نداشته باشد و در نهایت منجر به ناامیدی کاربران و فروش‌های گسترده شود.
این نگرانی زمانی تشدید شد که آیگن‌لیر و پروتکل ری‌استیکینگ لیکوئید رنزو در ماه گذشته، برنامه‌های ایردراپ خود را منتشر کردند. بسیاری از کاربران متوجه شدند که میزان توکن‌های اختصاص‌یافته به دارندگان امتیاز کمتر از حد انتظار آن‌هاست، که باعث واکنش شدید و نارضایتی برخی از سپرده‌گذاران شد.
آینده ری‌استیکینگ؛ پیشرفت یا بحران؟
یکی از سرمایه‌گذاران فعال در پروژه‌های سولانا در مصاحبه‌ای با رسانه‌ها اعلام کرد که «هنوز در هیچ تیم ری‌استیکینگی در این اکوسیستم سرمایه‌گذاری نکرده است». وقتی از او دلیل این تصمیم پرسیده شد، با کنایه پاسخ داد:
«فقط منتظرم ببینم چه زمانی ری‌استیکینگ باعث فروپاشی دنیای رمزارز می‌شود.»
تمامی تحلیل‌ها، مقالات و اطلاعات ارائه شده در وب‌سایت آریومکس صرفاً با هدف آموزش و اطلاع‌رسانی تهیه شده‌اند و نباید به عنوان سیگنال خرید، فروش یا توصیه سرمایه‌گذاری تلقی شوند. بازار ارزهای دیجیتال دارای نوسانات بالا و ریسک‌های قابل توجهی است و ممکن است باعث از دست رفتن بخشی یا تمام سرمایه شما شود. آریومکس هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال تصمیمات سرمایه‌گذاری کاربران و زیان‌های احتمالی ناشی از آن‌ها ندارد. پیش از هرگونه سرمایه‌گذاری یا معامله، ضروری است تحقیقات شخصی دقیق انجام داده و در صورت نیاز، با مشاوران مالی متخصص مشورت کنید. استفاده از محتوای وب‌سایت آریومکس به معنای پذیرش مسئولیت کامل کاربر در قبال تصمیمات مالی و نتایج آن‌ها است.
