آنچه خواهید خواند:
دپین (DePIN) مخفف Decentralized Physical Infrastructure Network به معنای شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است. دپین‌ها پروتکل‌های بلاک‌چینی هستند که زیرساخت‌های فیزیکی و سخت‌افزاری را به‌صورت باز و غیرمتمرکز ایجاد کرده و وظیفه نگهداری و اجرای پروتکل را به عهده دارند.
صنعت DePIN زیرساخت‌های ذخیره‌سازی داده‌ها، اتصال بی‌سیم، محاسبات، انرژی، جمع‌آوری داده‌ها و... را شامل می‌گردد. پروتکل‌های DePIN اخیراً به دلیل پتانسیل تأثیرگذاری بر طیف گسترده‌ای از صنایع، از جمله اینترنت، هوش مصنوعی (AI)، انرژی، ارتباطات بی‌سیم و موارد دیگر، توجه سرمایهگذاران ارزهای دیجیتال را به خود جلب کرده‌اند.
(DePIN) چیست؟
DePIN یک شبکه همتابه‌همتا (P2P) است که تقاضا برای سختافزار را از طریق یک بازار باز و غیرمتمرکز پوشش می‌دهد. DePINها برای جذب و تشویق اپراتورهای زیرساخت فیزیکی در دنیای واقعی، با رمزارزها پاداش می‌دهند تا برای پیوستن به شبکه‌هایشان انگیزه داشته باشند.
هنگامی که ارزش توکن DePIN افزایش می‌یابد (با ورود سرمایهگذاران به شبکه)، ارائهدهندگان می‌توانند قیمت‌های رقابتی برای خدمات خود ارائه دهند. این امر منجر به رشد پذیرش و تقاضا برای خدمات DePIN می‌شود که در نهایت منجر به افزایش بیشتر قیمت توکن، جذب سرمایهگذاران، ارائهدهندگان خدمات و کاربران بیشتر می‌شود.
طبق گزارشی که توسط شرکت تحقیقاتی کریپتو Messari منتشر شده است، DePINها را می‌توان در دو گروه طبقه‌بندی کرد:
شبکه‌های منابع فیزیکی (PRN): پروتکل‌هایی از DePIN هستند که ارائهدهندگان خدمات را تشویق می‌کنند تا سخت‌افزارها را استقرار دهند. پروسه استقرار سختافزار در مکانی با اطلاعات جغرافیایی مشخص و با تأمین نمودن انرژی و خطوط ارتباطی محقق می‌شود. شبکه‌های منابع دیجیتال (DRN): پروتکل‌هایی از DePIN هستند که بک‌اند مستقل از مکان را برای فضای ابری ایجاد می‌کنند و ارائهدهندگان خدمات را تشویق می‌نمایند تا منابع دیجیتالی مانند قدرت محاسبات، ذخیره‌سازی و پهنای باند را تأمین کنند.
DePINها چگونه کار می‌کنند؟
عملکرد شبکه دپین‌ها را می‌توان با سه عنصر اصلی شرح داد که شامل شبکه خارج از زنجیره، بلاکچین و پروتکل‌ها می‌گردد.
شبکه خارج از زنجیره
شبکه خارج از زنجیره DePIN عمدتاً شامل کاربران و ارائهدهندگان خدمات آن است. کاربرانی که به قدرت محاسباتی GPU (واحد پردازش گرافیک)، اتصال بی‌سیم یا ذخیره‌سازی داده نیاز دارند، منابع موجود را از بازار آزاد ارائهدهندگان خدمات خریداری می‌کنند.
بلاکچین
بلاکچین کاربران نهایی و ارائهدهندگان خدمات را به هم نزدیک می‌کند. این بلاکچین به‌عنوان یک دفترکل عمل می‌کند که پرداخت‌ها و قراردادهای امانی را مدیریت کرده و تضمین می‌کند که تمامی تراکنش‌ها به‌درستی پردازش شوند و به‌راحتی قابل پیگیری باشند. هرگونه تراکنش بین کاربران نهایی و ارائهدهندگان خدمات دارای مهر زمانی (time stamp) است و در زنجیره ثبت می‌شود.
پروتکل‌ها
در نهایت، قوانین یا پروتکل کدگذاری‌شده، ویژگی‌های کلیدی نحوه عملکرد یک DePIN را تعریف می‌کند. این قوانین اقدامات امنیتی DePIN، تعداد توکن‌های رمزنگاری بومی در گردش، واجد شرایط بودن ارائه‌دهنده خدمات، تعامل ارائه‌دهنده خدمات کاربر و سایر موارد را تعیین می‌کنند.
چرا DePINها موردنیاز هستند؟
DePINها با تسهیل دسترسی به زیرساخت سخت‌افزاری، یک بازار آزاد برای زیرساخت‌ها با ماهیت غیرمتمرکز ایجاد می‌کنند که درحال‌حاضر تحت تسلط شرکت‌های کلان و متمرکز در حوزه فناوری است. این بازارهای غیرمتمرکز و باز، با حذف یک نهاد متمرکز که می‌تواند سرویس‌ها را سانسور یا تعطیل کند، به کاربر قدرت می‌دهد.
برای مثال، بازار (واحد پردازش گرافیک) GPU را در نظر بگیرید؛ هنگامی که بازار غیرمتمرکز محاسباتی Akash در سال 2023 قابلیت‌های محاسباتی GPU را راه‌اندازی کرد، به مشکلاتی که افراد و شرکت‌های کوچک در هنگام تهیه پردازنده‌های گرافیکی با کارآیی بالا با آن مواجه بودند اشاره کرد، زیرا آن‌ها معمولاً برای مشتریان بزرگ‌تر رزرو می‌شوند. بهینه‌سازی هزینه، ارزش کلیدی در دپین‌ها است. DePINهای بالغ با جوامع ارائه‌دهنده خدمات قوی می‌توانند قیمت رقابتی و دسترسی آسان را ارائه دهند و آن‌ها را به جایگزینی مناسب برای شرکت‌های بزرگ فناوری تبدیل کنند.
نمونه‌هایی از پروژه‌های DePin
با توجه به اطلاعات سایت CoinGecko در سال 2024، سه پروژه برتر بر اساس مارکت‌کپ آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
1- Filecoin با رمزارز (FIL) – ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده
Filecoin یک شبکه همتابه‌همتا است که خدمات ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. هر فردی که زیرساخت سخت‌افزاری لازم را داشته باشد می‌تواند با قرار دادن توکن‌های FIL به‌عنوان وثیقه، به ارائه‌دهنده ذخیره‌سازی تبدیل شود. مشارکت‌کنندگان دیگری نیز در فایل کوین با نام (ارائهدهندگان بازیابی) وجود دارند که بر دسترسی سریع کاربران به داده‌هایشان می‌پردازند.
توکن FIL، ارز دیجیتال بومی Filecoin است که به‌عنوان یک توکن پرداخت توسط کاربران، برای ایجاد انگیزه در ارائهدهندگان ذخیره‌سازی و برای اطمینان از رفتار صادقانه ارائهدهندگان خدمات استفاده می‌شود. به بیان ساده، پروتکل Filecoin قوانینی را تنظیم می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد با ارائهدهندگان ذخیره‌سازی به‌صورت ایمن و غیرمتمرکز تعامل داشته باشند.
۲- رندر (RNDR) – محاسبات غیرمتمرکز
Render یک شبکه پردازشگر گرافیکی همتابه‌همتا است که قدرت محاسباتی تقریباً آنی را برای وظایف رندر سه‌بعدی، آموزش هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML)، محاسبات پیچیده و… فراهم می‌کند. ارائهدهندگان خدمات با قدرت محاسباتی اضافی می‌توانند پردازنده‌های گرافیکی خود را در اختیار شبکه قرار دهند و توکن‌های RNDR را برای پردازش نیازهای رندر کسب کنند.
ارائهدهندگان پردازنده گرافیکی باید در بلندمدت اعتبار خود را افزایش دهند تا با انجام به‌موقع و دقیق کارها، حجم بیشتری از مشاغل را دریافت کنند. کاربران رندر همچنین دارای امتیازهای اعتبارسنجی هستند که به شبکه کمک می‌کند تا ازدحام ناخواسته ناشی از رندرهای ناموفق یا فعالیت‌های مخرب را کاهش دهد. رمزارز RNDR، ارز دیجیتال بومی شبکه رندر است. این توکن بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد شده است. در نوامبر 2023، Render به بلاکچین سولانا (SOL) مهاجرت کرد.
۳- شبکه تتا (THETA) – شبکه توزیع محتوای غیرمتمرکز
شبکه تتا یک پروتکل بلاکچین همتابه‌همتا است که ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده، تحویل محتوا و خدمات محاسباتی را ارائه می‌کند. شبکه تتا توسط ارائهدهندگان خدماتی که فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند را با کاربران نهایی به اشتراک می‌گذارند، تأمین می‌شود. شبکه تتا دارای یک سیستم توکن دوگانه است. توکن تتا (THETA) یک توکن حاکمیتی است که برای استیکینگ استفاده می‌شود. سوخت تتا (TFUEL) یک توکن عملیاتی است که برای پرداخت به ارائهدهندگان خدمات استفاده می‌شود.
مزایای DePinها
- بازار باز و غیرمتمرکز
- هیچ خطایی به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن وجود ندارد
- بدون سانسور است
- دپین‌های بالغ پتانسیل ارائه قیمت رقابتی را دارند
معایب DePinها
- در برابر هک‌ها و باگ‌ها آسیب‌پذیر است.
- در برابر هک‌ها و باگ‌ها آسیب‌پذیر است.
- نوسانات نامطلوب قیمت توکن می‌تواند بر اکوسیستم DePIN تأثیر منفی بگذارد.
- دپین‌های نوپا نمی‌توانند با کیفیت خدمات شرکت‌های متمرکز سنتی رقابت کنند.
- ایجاد و حفظ زیرساخت‌های غیرمتمرکز، نیازمند تخصص فنی خاصی است.
جمع‌بندی
DePIN، مخفف شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است و به سیستم یا چهارچوبی اطلاق می‌شود که برای مدیریت و تبادل اطلاعات شخصی به‌صورت غیرمتمرکز طراحی شده است. برخلاف سیستم‌های متمرکز سنتی که در آن یک موجودیت واحد ذخیره‌سازی، دسترسی و توزیع داده‌های شخصی را کنترل می‌کند، DePIN از فناوری بلاکچین یا فناوری‌های غیرمتمرکز مشابه برای توزیع کنترل در چندین گره یا شرکت‌کننده در شبکه استفاده می‌کند. به عبارت ساده، DePIN قصد دارد به افراد کنترل بیشتری بر اطلاعات شخصی خود بدهد.
توکن‌های DePIN نوعی ارز دیجیتال هستند که در یک شبکه اطلاعات شخصی غیرمتمرکز عمل می‌کنند. این توکن‌ها می‌توانند اهداف متعددی را در شبکه انجام دهند و برای تراکنش‌ها، حقوق دسترسی و مشوق‌ها استفاده شوند.
سخن پایانی
DePINها به‌صورت عملی دلیل نیاز به ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین عمومی را نشان می‌دهند. دپین‌ها با ایجاد یک بازار باز و غیرمتمرکز که در آن از حریم خصوصی کاربر محافظت می‌شود، سانسور انجام نمی‌شود و مشارکت صادقانه پاداش داده می‌شود، جایگزین‌هایی برای شرکت‌های متمرکز ارائه می‌دهند. با پیشرفت تکنولوژی و همچنین افزایش نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی و تقاضای روبه‌رشد برای راه‌حل‌های مدیریت داده‌های کاربرمحور، چشم‌انداز آینده پروژه‌های حوزه DePin بسیار جذاب و امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
